۶-۱-۴-۲- دیدگاه ساخت‌یابی و تبیین نابرابری‌های سلامت

در رویکرد ساخت‌یابی، عاملیت فردی کنشگران در ارتباط متقابل با ساختارهای اجتماعی مورد بررسی قرار می‌گیرد. بر این اساس، نظریه ساخت‌یابی در بردارنده مفهومی از دوسویگی است که به طبیعت اساساً بازاندیشانه زندگی اجتماعی و وابستگی دوجانبه ساخت و عاملیت مرتبط می‌باشد. با توجه ‌به این امر، ساخت را باید متمایز از نظام دانست. ‌بنابرین‏، در حالی که ساختارها به مثابه قواعد و منابعی در نظر گرفته می‌شوند که به صورت بازگشتی در تولید و بازتولید نظام‌های اجتماعی مؤثر هستند، نظام‌های اجتماعی، نظام‌های کنش متقابلی می‌باشند که ساخت یا خواص ساختاری را بازتاب می‌دهند. ‌بنابرین‏ “ساخت‌‌یابی نظام اجتماعی، مطالعه شیوه‌هائی است که این نظام از طریق کاربرد قواعد و منابع به صورت عامدانه یا غیر عامدانه از طریق کنش متقابل عاملان اجتماعی تولید و بازتولید می‌گردد” (گیدنز ۱۳۸۴: ۳۳۵).

با توجه ‌به این امر، ساختار هم ‌توان‌بخش و هم محدود کننده است که در نهایت به عنوان عاملی ضروری در ایجاد کنش محسوب می‌شود. از این منظر قدرت عنصر سازنده و با تولید کننده نظام‌های کنش متقابل می‌باشد و از این حیث آن را باید به عنوان عنصری از کنش یا عاملیت در نظر گرفت. ‌بنابرین‏، قدرت را می‌توان به عنوان توان دگرگون‌ساز کنش بشری و توانایی انسان در جهت مداخله و مشارکت در یک سلسله از رویدادها جهت تغییر آن در نظر گرفت. به اعتقاد گیدنز “عامل انسانی بودن به معنی قدرت داشتن یا به معنی توانایی ایجاد تغییر جهان است” (گیدنز ۱۳۸۴: ۳۴۰).

علاوه بر این از آن‌جا که ساخت‌یابی همه نظام‌های اجتماعی اعم از کوچک و بزرگ همواره در فرایند زمان و مکان صورت می‌گیرد، این رویکرد ساختارهای قدرت را در زمینه زمانی ـ مکانی که افراد زندگی هر روزه ‌شان را می‌سازند مورد بررسی قرار می‌دهد. “در این دیدگاه، مفاهیمی همچون، کنترل منابع و قواعد، نظارت و بازبینی ،وجه سرزمینی و فاصله‌گیری زمانی ـ مکانی، تأثیر عمده‌ای بر عملکرد قدرت دارند . به عنوان مثال،فرآیندهای سرزمینی که به لحاظ زیستی و تملک زمین توسط افراد و گروه‌های صاحب نفوذ صورت می‌گیرد می‌تواند در قالب مالکیت خصوصی یا دیگر اشکال فرامین حقوقی محقق گردد”(Curtis 2004: 57).

مکانیزم دیگر در اعمال قدرت، نظارت و بازبینی است که ‌بر اساس آن، گروه‌های اجتماعی مسلط جریان اطلاعات را تحت کنترل خود قرار می‌دهند. علاوه بر این، فرایند دیوانسالاری و اعمال مدیریت دولتی از طریق کاربرد انحصاری ابزارهای خشونت و کنترل جریان توزیع و تولید منابع و کالاها، نقش عمده‌ای در توزیع قدرت دارد. ویژگی‌ دیگری که با قدرت مرتبط است گسترش نظام‌های اجتماعی اعم از بزرگ و کوچک در زمان و مکان است. “اگرچه این فاصله‌گیری زمانی ـ مکانی در برخی از جوامع، به ‌واسطه حاکمیت سنت و تعاملات چهره به چهره، اندک است با این حال همزمان با پیدایش سرمایه‌داری و رشد شهرنشینی و مهاجرت و گسترش جوامع، فاصله‌گیری زمانی ـ مکانی تشدید می‌شود. اما، پیوند متقابل زمان و مکان را می‌توان ‌بر اساس مشارکت کنش‌گران اجتماعی در چرخه‌های فعالیت اجتماعی و همچنین در سطح تغییر شکل جامعه بازیافت” (کسل ۱۳۸۳: ۲۵۴).

در کنار مفهوم قدرت به عنوان محور عمده نظریه ساخت‌یابی بررسی راهبردهای مقاومت و نحوه بازتولید ساختار از سوی عاملان اجتماعی اهمیتی اساسی دارد. لذا “با توجه به دوسویه بودن مناسبات قدرت در نظریه ساخت‌یابی، حتی ‌گروه‌های فرودست نیز که در رابطه اجتماعی نابرابری قرار دارند، می‌توانند جریان توزیع منابع و شکل‌گیری قواعد را با کنش خود متأثر سازند” (گیدنز ۱۳۸۴: ۱۴۶). البته ای امر منوط ‌به این است که عاملان اجتماعی در فرایند دیالکتیک کنترل یا روابط استقلال یا وابستگی که به عنوان ویژگی همه نظام‌های اجتماعی قلمداد می‌شود مشارکت کنند.

‌بنابرین‏ عدم مشارکت افراد و گروه‌های اجتماعی در چنین فرآیندی می‌تواند منجر به محدودیت در عاملیت فردی و اجتماعی آنان شود. با این حال، اگر فرض کنیم که کنترل نابرابر بر منابع و قواعد در بین گروه‌های اجتماعی یک عامل عمده نابرابری است متعاقباً نیز می‌توان چنین استدلال کرد که عدم مشارکت افراد و گروه‌های اجتماعی در دیالکتیک کنترل و کاهش سطح عاملیت کنشگران اجتماعی می‌تواند نابرابری‌های موجود را تشدید کند. با توجه به چشم‌انداز قدرت، تعامل عاملیت و ساختار، در دو سطح مراقبت‌های بیمارستانی و مراقبت‌های اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. در این دیدگاه به لحاظ تاریخی، پیدایش پزشکی مراقبتی باعث شد تا همه جنبه‌های زندگی فردی که ممکن است در آینده موجب اختلال شود و به رفتارهای مخاطره‌آمیز منجر شود در معرض بازرسی و کنترل قرار می‌گیرد . “این فرایند که عمدتاًً از طریق جداسازی فرد بیمار از زندگی طبیعی خانوادگی و اجتماعی‌اش صورت می‌گیرد منجر به محدودیت‌ عاملیت فردی و تشدید سلطه و اقتدار در روابط پزشک/ بیمار می‌شود. ویژگی‌ این مدل مراقبت، عدم کنترل بیمار بر بدن و محیط فیزیکی بیمارستان است”(Curtis 2004:57).

مقاومت در برابر این شکل از روابط نابرابر قدرت در فضاهای درمانی و مراقبت‌های بیمارستانی موجب شده که بیماران تمایل به طب جایگزین و دیگر اشکال درمان را به عنوان نوعی از مقاومت در این زمینه نشان دهند. “‌بنابرین‏، توجه بیشتری به توانمندسازی بیماران و نقش فاعلی آنان در فرایند مراقبت، مشارکت در محیط و کنترل ‌بر جسم خود، معطوف شده است” (Curtis 2004:57). در این زمینه، مشارکت بیماران در شبکه های حمایتی و گروه‌های خودیاری صورت دیگری از توانمندی عاملان اجتماعی است که می‌تواند منجر به تقویت ارتباط و تعامل فرد با ساختارهای محیطی گردد. این امر به‌ویژه در خصوص افراد با بیماری‌های مزمن اهمیت می‌یابد. “از آن‌جاکه، تغییر درخود و هویت، به‌ویژه در بیماری‌های مزمن، امری است که در بسیاری از موارد می‌تواند منجر به اختلال در بازتولید زندگی هر روزه این افراد شود وجود چنین شبکه‌هائی می‌تواند ضمن تأمین منابع و خدمات مختلف برای اعضاء در بازسازی هویت فرد و تعامل وی با محیط اجتماعی مؤثر باشد”. (Gabe et al. 2004:258) قابلیت چنین شبکه‌هائی را می‌توان در برخی از کشورهای جهان سوم همانند اوگاندا، به ‌ویژه پس از اعلام ناتوانی مراجع رسمی در کنترل بیماری ایدز مشاهده کرد . (Gabe et al. 2004:258)

و) محیط کار: افراد خلاق در داخل محیط­های حمایتی بیشتر امکان ظهور می­یابند.

این محققان مشخص کردند که عمده­ترین دلیل کارایی نداشتن برنامه ­های آموزش خلاقیت، تأکید صرف این برنامه­ ها بر اندیشه خلاق به عنوان یکی از شش منبع مؤثر در خلاقیت است (اسحاقی،۱۳۸۷). اما به هر حال استنبرگ، خلاقیت را شامل برقرار کردن ارتباطات جدید، دیدن چیزها با روشی جدید و تعریف جدید مسائل می­داند.

جورج اف نلر در کتاب هنر و علم خلاقیت برای خلاقیت، مراحل چهارگانه آمادگی، نهفتگی، اشراق و اثبات را ذکر ‌کرده‌است از این دید افراد خلاق نخست با مسئله یا یک فرصت آشنا شده و سپس از راه جمع ­آوری اطلاعات با مسئله یا فرصت موردنظر درگیر می­شوند. در مرحله بعد، افراد خلاق روی مسئله تمرکز ‌می‌کنند. در این مرحله فعالیت سودمندی صورت نمی­گیرد و فرد در نظم دادن به اندیشه­ ها، تجربه ها و زمینه ­های پیشین خود با هدف رسیدن به یک ایده نو می­ کوشد. درگیری ذهنی عمیق فرد، خودآگاه و ناخودآگاه فراهم کردن فرصت برای اندیشیدن بر هر مسئله به خلق و ظهور ایده­های نو می­انجامد. در نهایت، فرد خلاق درصدد بر­می ­آید صلاحیت و پتانسیل ایده خویش رابه اثبات برساند (اسحاقی ،۱۳۸۷).

بر اساس برآیند این تعاریف، ‌می‌توان خلاقیت را نوعی تفکر به شمار آورد که برآیند نیروهای تعقلی و تخیلی فرد است و محدودیت­های موجود را در می­نوردد؛ تا ایده­های نو ابداع کند؛ به تولید کالا، فرایند یا خدمات جدید می­انجامد و موجب سودآوری سازمان شده و بقای آن را تضمین می­ کند(قرانی پور و پولادی،۱۳۸۵).

۲-۳ نظریه­ های جدید فلسفی

الف- آفرینش­گری به عنوان نبوغ شهودی: در این دیدگاه آفرینش­گری شکلی سلیم و گسترش یافته از شهود است. ایده نبوغ در اواخر دوره­ رنسانس مطرح شد و در­مورد نیروهای خلاق مردانی مانند: داوینچی، ‌و ساری، و تله سیو به کار می­رفت. بسیاری از متفکران و اندیشمندان به ویژه کانت، در نقد خرد ناب خود، آفرینش­گری را با نبوغ هم ردیف دانستند. از آن­جایی که شخص خلاق مسائل را به گونه ­ای شهودی درک می­ کند لذا قابل پیش ­بینی نیست و نمی­ توان فرایند کار او را رسماً آموزش داد.

ب- آفرینش­گری به عنوان نیروی حیاتی: یکی از نتایج نظریه تکاملی داروین این بود که آفرینش­گری انسانی، نمایان­گر نیروی خلاق است که در ذات خود زندگی نهفته است. بر اساس این دیدگاه، نیرویی در انسان پدیدار می­ شود که آگاهانه آغازگر ابداع بوده و همان نیروی تخیل خلاق است. این نیروی خلاق در نهایت، نشانگر فرایند سازمان دهنده­ای است که در کل زندگی وجود دارد.

ج- آفرینش­گری به عنوان نیروی کیهانی: آفرینش­گری انسان به عنوان تجلی نیروی خلاق نهفته در تمامی موجودات نیز تلقی شده است. به گفته وایت هد، این آفرینش­گری ادواری و یا آهنگین است؛ چراکه جهان شامل نهری از رویدادهای فردی نیست بلکه رویدادهایی است که دربرگیرنده هستی­های واقعی می­باشند. که زاده می­شوند، رشد ‌می‌کنند و می­میرند. به طور کلی فرایند آموزش، منعکس­کننده فرایند آفرینش­گری در جهان است، همان گونه که هر چیزی در گیتی خود را بی­وقفه خلق می­ کند یادگیرنده نیز پیوسته طبیعت خود را شکوفا می­سازد و بهترین آموزش آن است که صمیمانه به فرایند خلاق کیهانی پاسخ گوید. کودکان از ابتدای تولد دارای انگیزه کنجکاوی و اکتشاف هستند و آموزش باید آن ها را ارضاء کند. آموزگار می ­تواند از دو راه مهم نیروی طبیعی آفرینش­گری را تقویت کند یکی از این راه ­ها انتخاب روش­ها و مطالب صحیح تربیتی است. راه دیگر برانگیختن شور و ذوق دانش آموزان است.

تمامی نظریه­ های فلسفی مطرح شده، آفرینش­گری را به عنوان بخشی از طبیعت انسان و در ارتباط با جهان مورد ملاحظه قرار داده ­اند. این­گونه نظریه ­ها فعالیت­های درونی فرایند خلاق را تبیین نمی­کند، آن ها دیدگاه­ های وسیعی رابر ما عرضه می­دارند و اندیشه­ های کنونی ما را جنبه فلسفی می­بخشند.

۲-۴ نظریه­ های علمی خلاقیت

الف- نظریه روانکاوی: از دید روانکاوی، خلاقیت در نتیجه تعارضاتی است که در ذهن ناخودآگاه تلاش می­ کند تا راه­حلی برای این تعارض پیدا کند. اگر راه ­حل، با بخش آگاه یا «خود» ، هماهنگی داشته باشد، می ­تواند راه­حلی خلاق آمیز باشد و در صورت ناهماهنگی منجر به بیماری روانی می­گردد. روانکاوان جدید معتقدند که خلاقیت، از ذهن نیمه آگاه نشأت ‌می‌گیرد(حسینی، ۱۳۷۸).

ب- نظریه تداعی­گرایی و رفتارگرایی: برطبق تداعی­گرایی، ارتباط دو ایده منجر به تفکر می­گردد. وقتی ایده­ای در ذهن باشد، ایده مشابه آن نیز به دنبال آن خواهد آمد. لذا ‌می‌توان گفت خلاقیت، هر­چه فعال نمودن تداعی­ها و ارتباطات ذهنی است، تداعی­های بیشتر منجر به خلاقیت بیشتر می­ شود. تداعییون اعتقاد دارند افکار جدید از افکار قدیمی به صورت آزمایش خطا برمی­خیزد. در این دیدگاه شخص خلاق کسی است که توانایی بیشتری در پیوند دادن افکار جدا از هم به هم دارد.

رفتارگرایان در تحلیل خلاقیت، بر جلوه­های بیرونی تفکر خلاق یعنی تولید تأکید کرده ­اند و از تحلیل فرایندهای دخیل در آن سرباز زده اند(پیرخایقی،۱۳۸۲).

اساس نظریات رفتارگرایی نیز نشأت گرفته از تداعی­گرایی است. اسکینر و سایر رفتارگراها رفتار خلاق را عبارت از رفتاری می­دانند که از طریق تقویت­های محیطی فراگرفته شده است. رفتارگرایان برای فرد در تولید خلاق، نقش و اهمیت کمی قائل هستند (ورنون،^[۲۰]۱۱۹۸۱)

ج- نظریه گشتالت و شناخت­گرایی: بنیان تفکر خلاق از دیدگاه گشتالتی­ها و شناخت­گرایان مبتنی بر کل گرایی است که پدیده ­ها را بر پایه ویژگی­های کلی آن تبیین می­ کند. ‌بر اساس این دیدگاه خلاقیت نوعی فرایند حل مسأله است و حل مسأله نیز وابسته به ادراک است. ‌بنابرین‏ آن را باید پدیده­ای شناختی دانست. ‌بر اساس نظریه گشتالت، حل مسأله از طریق آزمایش و خطا صورت نمی­گیرد، بلکه مبتنی بر بصیرت و بینش است. بصیرت در درک و احساس و روابط موجود در کل موقعیت، به صورت ناگهانی حاصل می شود. از نظر گشتالتی­ها ، تفکر خلاق فراسوی تجربیات پیشین برای حل مسأله جدید حرکت می‌کند. ورتهایمر در این راستا معتقد بود تجربیات گذشته از آفات تفکر خلاق محسوب می­ شود(پیرخایفی،۱۳۸۲).

نظریه گشتالت و شناخت گرایی استفاده از تجربه ­های قبلی در یادگیری را تأکید می­ نماید در حالی که نظریه آن را کاملا رد می­ کند(حسینی،۱۳۷۸).

د- نظریه انسان­گرایی: انسان­گرایی از جمله مکاتبی است که به خلاقیت توجه خاصی نموده است. انسان گرایان، خلاقیت را تنها امور خارق­العاده نسبت نمی­دهند و معتقدند همه افراد می ­توانند از قوای خلاق خویش، بهره بگیرند. آن ها عقیده دارند که خلاقیت نه تنها دستاوردها بلکه فعالیت­ها، فرایندها و نگرش­ها راهم دربر ‌می‌گیرد.

چنان که راجرز، در تعریف خلاقیت می­گوید، «آفرینش­گری (خلاقیت) عبارت است از: تمایل به ابراز و فعال کردن تمامی استعدادهای موجود زنده، به حدی که چنین فعالیتی، موجود زنده و یا خود را تعالی بخشد». به اعتقاد راجرز، آفرینش­گری، نوعی «خودشکوفایی» است که انگیزه آن «خودفرهیختگی» است.

۲-۵ دیدگاه روانشناختی اجتماعی

۱-۵-۱ فرضیه ‏های تحقیق:

فرضیه پژوهش:

بین مسئولیت‌های اجتماعی مدیران شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران با ارتباطات تجاری آن ها رابطه معنی داری وجوددارد.

۱-۶ قلمرو پژوهش

۱-۶-۱ قلمرو موضوعی پژوهش

بررسی ارتباط مسئولیت‌های اجتماعی شرکت بر ارتباطات تجاری

۱-۶-۲ قلمرو زمانی

زمانبندی این پژوهش درپاییز ‌و زمستان ۹۳انجام گرفته است.

۱-۶-۳ قلمرو مکانی پژوهش

در این پایان نامه ‌بر اساس موضوع جامعه ما،شرکت‌های فهرست شده دربورس اوراق بهادار تهران می‌باشند.

• 1. بیان متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی

منبع:(۰۶saiful,20)

• 1. تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی و تخصصی

۱-۸-۱ تعریف مفهومی

۱-۸-۱-۱ مسئولیت اجتماعی : مسئولیت اجتماعی شرکت یعنی تعهد مستمر واحد تجاری، که به طور اخلاقی رفتار کند و در جهت پیشرفت اقتصادی همکاری نماید، ، به طوری که کیفیت عمر نیروی کار و خانواده آن ها و همچنین نهادهای محلی و جامعه را در سطح وسیع بهبود بخشد(هولم و واتز، ۲۰۰۰)

۱-۸-۱-۲ ابعاد مسئولیت اجتماعی : در بیشتر پژوهش ها در زمینه مباحث اخلاقی، به منظور تعیین سطح مسئولیت اجتماعی شرکت ها،ابعاد مختلفی شامل کارکنان ، مشتریان، محیط زیست، بهداشت و سلامت، آموزش و توسعه روستایی و نهادهای موجود در جامعه در نظر گرفته شده است(هوانگ،۲۰۱۰).

۱-۸-۱-۳ ارتباطات تجاری:ارتباط می ­تواند به صورت لغوی و یا غیر لغوی شکل گیرد. هر ارتباطی از طریق کانالهایی مسیر بین فرستنده و گیرنده را طی می­ کند. یکی از این مسیرها، فعالیت­های تجاری می‌باشد.ارتباطات تجاری می ­تواند از طریق مذاکرات رودررو، مذاکره تلفنی، جلسه حضوری و … صورت پذیرد(قلی­پور، ۱۳۸۰).

۱-۸-۲ تعریف عملیاتی

۱-۸-۲-۱ مسئولیت اجتماعی :مسئولیت اجتماعی یعنی اینکه سازمان­ها برای حفظ و بقای خود نیاز دارند که علاوه بر تأکید بر رشد و سوداوری خود به فکر مردم و جامعه نیز باشند.

۱-۸-۲-۲ ابعاد مسئولیت اجتماعی :برای مسئولیت اجتماعی چهاربعد مشتریان ، کارکنان، محیط زیست و نهادهای موجود در جامعه در نظر گرفته شده است که در نظر گرفته شده است.

۱-۸-۲-۳ ارتباطات تجاری: هر گونه ارتباطی که بین خریدار و فروشنده صورت پذیرد، ارتباط تجاری گویند.

فصل دوم

ادبیات ‌و پیشینه پژوهش

• 1. مقدمه

امروزه نقش واحدهای تجاری در اجتماع دست خوش تغییرات بسیار زیادی شده است. به گونه ای که انتظار می رود واحدهای تجاری نه تنها به فکر افزایش سود خود بوده بلکه نسبت به اجتماع نیز پاسخ­گو، و برای جامعه­ای که در تعامل با آن هستند مفید باشند. واحد تجاری نمی­تواند از اجتماع فرار کند و جامعه نیز نمی­تواند بدون واحد تجاری وجود داشته باشد، ‌بنابرین‏ یک ارتباط دو طرفه بین واحد تجاری و اجتماع وجود دارد. در سال های اخیر نظریه ای بیان شده مبنی بر اینکه، واحدهای تجاری می‌توانند ایجاد ثروت، اشتغال و نوآوری کنند، بازار را تامین نمایند، و فعالیت هایشلن را تقویت نمایند و رقابتشان را بهبود بخشند، در صورتی که برای حفظ اجتماعی که خود در راه اندازی آن نقش اساسی داشته اند، همکاری کنند و در مقابل جامعه نیز با فراهم کردن شرایط لازم به منظور کسب بازده توسط سرمایه گذاران و ایجاد اطمینان برای ذینفعان از نبود فعالیت های آربیتراژ و غیر عادلانه، بسترهای مناسب جهت توسعه و پیشرفت واحدهای تجاری را فراهم کند(ساندهو و کاپور^[۱]، ۲۰۱۰). در نتیجه مسئولیت شرکت نسبت به اجتماع هم برای خود واحد تجاری و هم برای اجتماع سود مند می‌باشد و درک بهتر منافع بالقوه آن می‌تواند منجر به بازده های زیاد سرمایه گذاری برای شرکت شود. از جمله این منافع می توان به افزایش فروش و وفاداری مشتریان اشاره کرد، شماری از مطالعات، به یک بازار در حال رشد و بزرگ برای تولیدات و خدماتی که از طریق شرکت‌های با مسئولیت اجتماعی بالا ایجاد شده است، اشاره ‌می‌کنند.کریر و رأس^[۲] (۱۹۹۷) ، به طور تجربی دریافتند که مشتریان از واحدهای تجاری انتظار دارند تا اخلاق را اداره واحدهای تجاری خود رعایت نمایند، مهر و وب^[۳](۲۰۰۵) نیز اثبات کردند که مشتریان ترجیح می‌دهند تا از شرکت هایی که نسبت به مسئولیت اجتماعی خود آگاهی دارند خرید نمایند. از جمله منافع دیگر مسئولیت اجتماعی شرکت ها می توان به افزایش توانایی در استخدام کارکنان تازه وارد و نگه داشتن کارکنان با تجربه اشاره نمود، شرکت ها با پیشرفت در جهت مسئولیت اجتماعی این مسئله را در می‌یابند که راحت تر می‌توانند نیروی تازه به کار بگیرند و کارکنان با تجربه رابرای یکدوره زمانی کافی که برای موفقیت واحد تجاری واجب هستند حفظ کنند (تربان، گرنینگ^[۴]، ۱۹۹۷).حمایت دولت نیز از منافع دیگر مسئولیت اجتماعی به مار می رود، زیرا سازمان های تجاری نوع دوست که در برابر مسئولیت اجتماعی خودشان تعهد بیشتری دارند، دعاوی کمتری را از طرف قانون­گذاران، که ممکن است حکومت یا ممیزین مالیاتی باشند، دیافت می‌کنند(ساندهو و کاپور، ۲۰۱۰).با توجه به نقش و اهمیت مسئولیت اجتماعی این پزوهش سعی دارد که به بررسی رابطه مسئولیت اجتماعی با عملکرد مالی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بپردازد.

۲-۲ مبانی نظری

وینستون، با ابداع حلقه دوم برای مدل پیترسون، رابطه پیرو با رهبر را فرایند رهبری خدمتگزار تبیین کرد. وی با اشاره به اینکه عموماً تحقیقات مبتنی بر نظریه رهبری خدمتگزار در فرایند رابطه رهبر- پیرو، خدمت رهبران را مورد توجه قرار داده‌اند نکته مهمی را آشکار می‌کند و آن واکنش پیرو به محبت و خدمت رهبر و تعهد پیرو به اوست. بر اساس مدل پیترسون، ابعاد یا سازه‌های رابطه رهبر- پیرو به شرح زیر قابل استنباط است: احترام رهبر به پیرو، تعهد پیرو به رهبر، خودباوری و رشد پیرو، به نحوی که خدمت و احترام رهبر به پیرو بر تعهد پیرو به رهبر و همچنین خود باوری و رشد پیرو تاثیر می‌گذارد(وینستون^[۳۴]، ۲۰۰۳).

۲-۳-۷- خود باوری و رشد پیرو

رهبر با ساخت مهارت های پیروانش، رفع موانع، تشویق خلاقیت ها و اختیار حل مسئله به رشد و افزایش اعتماد به نفس و خود باوری آنان خدمت می‌کنند. خودباوری^[۳۵] در سال ۱۹۹۷ توسط باندورا در تبیین پنداشت انسان‌ها از توانایی‌های خود ارائه شد، ‌بر اساس نظریه باندورا احساس توانمندی پیرو از شرایط اجتماعی تاثیر می پذیرد ‌بنابرین‏ رهبر می‌تواند بر پنداشت پیرو در رابطه با توانایی هایش تاثیر بگذارد. پیروان با باور داشتن به توانایی‌های خود قادر به انجام کارهای بزرگی خواهند بود(وینستون^[۳۶]، ۲۰۰۳).

انتظارات خود باوری در استدلال باندورا حداقل سه پیامد و شاخص رفتاری دارد که عبارتند از:

۱- رفتار نزدیکی در برابر اجتناب(استقبال از حل مشکل به عوض فرار از آن)

۲- کیفیت عملکرد رفتارها در حوزه مربوطه

۲- پشتکار در مواجهه با موانع یا تجربیات نا خوشایند(نوروزی، ۱۳۸۶).

اصول رهبری خدمتگزار رهیافتی طولانی مدت و متفاوت برای زندگی کاری و راهی برای بودن است که پتانسیل خود باوری و خلق تغییرات مثبت را دارد(دیویس^[۳۷]، ۲۰۱۰).

۲-۴- رضایت شغلی

انسان موجودی اجتماعی با نیازمندی های گوناگون است و در جوامع انسانی افراد برای رفع نیازهای مختلف خود به کار اشتغال می ورزند. هر فرد بنا بر توانایی، استعدادها ، انتظار ات و امکانات خود به کاری مشغول است و کار بخش مهمی از ساعات زندگی را به خود اختصاص می‌دهد. هدف اصلی از کار کردن رفع نیازهای مختلف مادی، معنوی و اجتماعی است. در حقیقت احتیاجات و نیازهای انسانی اعم از مادی و معنوی، جسمی و روحی ،همان محرک های انسانی در بر گزیدن پیشه و کار می‌باشد، پس با کار کردن علاوه بر رفع نیازهای مادی و تأمین معاش احساس رضایت روانی نیز حاصل می شود(رابینز، ۱۳۷۴).

اعتقاد کلی بر آن است که وجود نیاز ایجاد تنش کرده و فرد در جهت رفع تنش اقدام به رفتار می کند و با برطرف شدن نیاز، تنش نیز مرتفع شده و احساس رضایت کامل حاصل می شود .ایجاد رضایت در زندگی حرفه ای، بقیه اوقات و مسائل زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و با کاهش تنش ها در مجموع به بهبود زندگی شخص کمک مؤثری می کند(پرهیزکار، ۱۳۷۵).

نیازهای انسانی منبع و مأخذ تولید انگیزه هستند و رفتار انسان بر پایه انگیزه های خودآگاه و ناخودآگاه متکی است در واقع انگیزه مشوق و ترغیب کننده فرد به کار است(پرهیزکار، ۱۳۷۵). ‌بنابرین‏ می توان گفت که کارگر یا کارمندی که تحریک شده و دارای انگیزش است، در وضعی به سر می‌برد که تنش نام دارد(یعنی بین فرد و محیط او نوعی عدم تعادل به وجود می‌آید). او برای رهایی از این تنش دست به اقدام می زند و تلاش و کوشش می‌کند. هر قدر این تنش بیشتر باشد سطح یا میزان تلاش و کوشش بیشتر خواهد شد. اگر این تلاش یا کوشش به صورت موفقیت آمیزی به ارضای نیاز منجر گردد تنش کاهش می‌یابد(رابینز، ۱۳۷۴).

رضایت از شغل یکی از عوامل بسیار مهم در موفقیت شغلی و عاملی است که باعث می شود افزایش بهره وری و کارایی و نیز احساس رضایت فردی ایجاد گردد، اگر شغل رضایت مطلوب را تأمین نماید فرد از شغلش راضی می‌باشد و اگر رضایت و لذت مطلوب را تأمین ننماید شخص شروع به مذمت شغل خود کرده و در صدد تغییر آن برمی آید. آنچه مسلم است رضایت شغلی بر روی رضایت شخصی فرد در زندگی تأثیر به سزا دارد و این رضایت به نوع شغل و فرد شاغل بستگی دارد(کلدی و سمواتیان، ۱۳۸۷).

۲-۴-۱- تعاریف رضایت شغلی

رضایت شغلی به مجموعه احساساتی که فرد نسبت به شغلش دارد، اطلاق می شود. فرد با رضایت شغلی بالا احساس مثبت و فردی که از شغلش ناراضی است، احساسی منفی نسبت به شغلش دارد. وقتی افراد درباره نگرش های کارمند صحبت می‌کنند، منظورشان همان رضایت شغلی است. در حقیقت این دو واژه معمولاً به طور مترادف به کار می‌روند(رابینز، ۱۳۸۸).

مورهد و گریفین(۱۳۷۷)، رضایت یا عدم رضایت شغلی را طرز تلقی فرد نسبت به شغلش می دانند که از جمله موضوع هایی است که بیشترین پژوهش درباره آن صورت گرفته است. شرمرهورن و همکاران (۱۳۸۶) نیز رضایت شغلی را میزان احساس مثبت یا منفی شخص نسبت به شغلش می دانند. به طور کلّ، رضایت شغلی عبارت از نوعی احساس خشنودی و رضایت خاطر فرد از شغل خود در سازمان است که با کار مناسب با استعدادها، میزان موفقیت در شغل، تأمین نیازهای منطقی، شکوفایی استعدادها، پیشرفت شغلی، تجربه های موفق، و جوّ سازمانی ارتباط دارد(میرکمالی،۱۳۸۰).

محققان رضایت شغلی را از دیدگاه های گوناگونی تعریف کرده‌اند. گروهی رضایت شغلی را ‌بر اساس نوع عامل روانی تعریف کرده و آن را نوعی سازگاری عاطفی با شغل و شرایط اشتغال می انگارند. یعنی اگر شغل موردنظر لذت مطلوب را برای فرد تأمین نماید در این حالت فرد از شغلش راضی است. در مقابل چنانچه شغل مورد نظر رضایت و لذت مطلوب را به فرد ندهد در این حالت فرد شروع به مذمت شغل نموده و درصدد تغییر آن برمی‌آید. هاپاک استاد تعلیم و تربیت دانشگاه نیویورک، رضایت شغلی را مفهومی پیچیده و چند بعدی می‌داند و این مفهوم را با عوامل روانی، جسمانی و اجتماعی مرتبط می‌کند و تأکید می‌کند تنها یک عامل موجب رضایت شغل نمی شود، بلکه ترکیبی از مجموعه عوامل گوناگون سبب می شود که فرد شاغل در لحظه معینی از شغلش احساس رضایت نماید و از آن لذت ببرد. گروهی دیگر از محققان عوامل مختلفی از قبیل میزان درآمد، ارزش اجتماعی شغل، شرایط، محیط کار و فرآورده های آن را به عنوان عوامل احساس رضایت از شغل نام می‌برند(پورکلهر و همکاران، ۱۳۹۱).

جهت بررسی این نکته که آیا متغیرهایی که مورد بررسی و محاسبه قرار می­ گیرند، از قابلیت اتکاء مناسبی برخوردارند، آزمون نرمال بودن انحرافات صورت ‌می‌گیرد که با بهره گرفتن از آزمون کلموگروف – اسیمرنوف به بررسی نرمال بودن داده ­های آزمون پرداخته می­ شود. با توجه به اینکه در جامعه­های با توزیع نرمال، روش­های پارامتریک و در جامعه­های با توزیع غیر نرمال، روش­های ناپارامتریک به­کار گرفته می­ شود، لذا در ابتدا نرمال یا غیر­­­نرمال بودن داده ­ها مشخص می­ شود وسپس فرضیه ­های پژوهش مورد بررسی قرار می­ گیرند. به منظور بررسی نرمال بودن از آزمون کلموگوروف- اسمیرنوف(KS)­استفاده می­ شود.

آزمون کلموگروف-اسمیرنوف آزمونی برای پیدا کردن نوع توزیع­های آزمون است. آماره آزمون فوق از مقایسه قدرمطلق بیشترین تفاوت­ها بین مقادیرمشاهده شده واقعی از مقادیر مورد انتظار به دست می ­آید. نیکویی برارزش این آزمون نشان می­دهد که آیا داده ­های آزمون از توزیع خاصی (در اینجا توزیع نرمال) پیروی ‌می‌کنند یا خیر؟ با توجه به اینکه در جامعه­های با توزیع نرمال، روش­های پارامتریک و در جامعه­های با توزیع غیرنرمال، روش­های ناپارامتریک به­کار گرفته می­ شود، لذا در ابتدا نرمال یا غیر­نرمال بودن داده ­ها مشخص می­ شود و سپس فرضیه ­های پژوهش مورد بررسی قرار می­ گیرند.

۳-۱۰-۸- ازمون معنی­دار بودن در الگوی رگرسیون

در رگرسیون چندگانه، دو یا چند متغیر مستقل وجود دارد و لازم است که برای مشخص شدن معنادار بودن آن­ها دو آزمون انجام گیرد. ابتدا آزمون معنی‌دار بودن معادله رگرسیون و در مرحله بعد آزمون معنادار بودن هر کدام از ضرایب متغیرهای مستقل صورت می‌گیرد(مؤمنی، ۱۳۸۶، ۱۲۰).

۳-۱۰-۹- ازمون معنی­دار برای معادله رگرسیون

در یک معادله رگرسیون چندگانه، چنانچه هیچ گونه رابطه‌ای میان متغیر وابسته و متغیرهای مستقل وجود نداشته باشد، باید تمامی ضرایب متغیرهای مستقل در معادله، مساوی صفر باشند. بدین­ترتیب، می‌توانیم معنادار بودن معادله رگرسیون را آزمون کنیم. این کار با بهره گرفتن از آماره F صورت می‌گیرد. چنانچه در سطح اطمینان ۹۵% آماره F محاسبه شده از معادله رگرسیون کوچکتر از مقدار F به دست آمده از جدول باشد در این صورت معادله رگرسیون معنادار خواهد بود.

۳-۱۰-۱۰- آزمون معنی­دار بودن ضرایب

هدف از انجام آزمون معنادار بودن رگرسیون آن است که مشخص شود آیا در سطح اطمینان مورد نظر ضرایب محاسبه شده مخالف صفر می‌باشد یا خیر؟

برای آزمون این فرضیه‌ها از آماره t استفاده می‌شود. اگر در سطح اطمینان ۹۵% آماره به دست آمده از آزمون، کوچکتر از t به دست آمده از جدول با همان درجه آزادی باشد، در این صورت ضرایب مدل رگرسیون مخالف صفر می‌باشد.

۳-۱۰-۱۱- آزمون خودبستگی جملات خطا

همان گونه که در مفروضات رگرسیون گفته شد در مدل‌های رگرسیون فرض بر آن است که جملات خطا از دوره‌ای به دوره‌ای مستقل می‌باشد، اما در بسیاری از کاربردها، جملات خطا در دوره های مختلف همبسته‌اند. در چنین مواردی جملات خطا، اصطلاحاً دارای خودهمبستگی یا همبستگی متوالی می‌باشند. برای بررسی آنکه در یک مدل رگرسیون جملات خطا خودهمبسته می‌باشند یا خیر، آزمون‌هایی طراحی گردیده است. در این میان آزمونی که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد آزمون دوربین ـ واتسون است.

۳-۱۱- خلاصه فصل

در این فصل، روش پژوهش و نحوه ‌پاسخ‌گویی‌ به سوال اصلی پژوهش، تشریح شد. در این راستا، روش سنجش و برآورد متغیرهای پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. متغیرهای اساسی پژوهش شامل اندازه شرکت، زمان­بندی(فروش دارای­های ثابت)، مدیریت سود(دستکاری سود) ‌می‌باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی است و از لحاظ اجرا، روش پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی ‌می‌باشد. جامعه آماری پژوهش شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران هستند که از میان آن ها تعداد ۱۱۲ شرکت به ‌عنوان نمونه و جهت آزمون فرضیات پژوهش انتخاب شدند. در فصل حاضر بحث شد که آزمون فرضیات پژوهش از طریق الگوهای رگرسیونی و به روش حداقل مربعات انجام می­ شود. همچنین در خصوص اعتبار مدل رگرسیونی و پیش ­فرض­های آن و نحوه اطمینان از برقراری آن ها در رگرسیون­های برازش شده مطالبی ذکر شد.

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده ­ها

۴-۱- مقدمه

در یک پژوهش ­علمی که بر پایه روابط بین متغیرهاست؛ پژوهشگر سعی دارد که تا حد امکان روابط موجود را بدرستی تبیین نماید. ­دراینگونه پژوهش­ها، وجود یا عدم وجود همبستگی و نوع و شدت آن، هدف اصلی پژوهش بشمار می­رود. در این راستا، داد­های جمع‌ آوری شده، بگونه­ای طبقه ­بندی می­شوند که امکان اجرای آزمون­های آماری وجود داشته باشد. در این مرحله از پژوهش داده ­های خام، تحلیل شده و به اطلاعات قابل فهم تبدیل می­شوند تا بتوان در خصوص روابط احتمالی بین آن ها اظهار نظر نمود. در فصل سوم روش­شناسی پژوهش و نحوه آزمون فرضیات مطرح شد. در فصل حاضر، ابتدا متغیرهای پژوهش به لحاظ آماری توصیف و بررسی می­شوند. در ادامه، فرضیات پژوهش با توجه به الگوی آزمون علمی مطرح شده درفصل قبل و ازطریق نرم افزار­spss و در سطح اطمینان ۹۵% آزمون و نتایج حاصله ارائه می­ شود. آزمون فرضیات، مبتنی بر مدل­های رگرسیونی چندگانه بوده و برای تمام مدل­های برازش شده برقراری فرض­های اساسی رگرسیون، به لحاظ اعتبار مدل جهت استخراج نتایج، بررسی شده است.

هدف اساسی پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین اندازه شرکت، زمان­بندی بر مدیریت سود شرکت­های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار تهران ‌می‌باشد. در راستای هدف مذکور، فرضیاتی مطرح شد که در فصل سوم روش­شناسی پژوهش و نحوه آزمون این فرضیات ارائه گردید. در این فصل، یافته ­های حاصل از تجزیه و تحلیل آماری ارائه می­ شود. ابتدا متغیرهای پژوهش به لحاظ آماری توصیف و بررسی می­شوند.

۴-۲- توصیف متغیرهای پژوهش

نقطه شروع تجزیه و تحلیل داده هایی که بر اساس مبانی کمی اندازه گیری می‌شوند؛ به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات، ابتدا لازم است آماره های توصیفی داده های تحت بررسی محاسبه شود.تحلیل توصیفی، تکنیکی است که به بررسی شاخص‌های مرکزی و پراکندگی داده ­های تحقیق می پردازد. تعداد مشاهدات پژوهش حاضر ۵۶۰ سال-شرکت است. این مشاهدات ناشی از ترکیب داده ­های ۱۱۲ شرکت پذیرفته شده در بورس، به ‌عنوان نمونه آماری در طول ۵ سال(۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲)، به ‌عنوان دوره آزمون می‌باشد. جدول ۴-۱ تحلیل توصیفی متغیرهای به کار رفته در مدل آزمون فرضیات را نشان می‌دهد.

جدول۴-۱: تحلیل توصیفی متغیرهای به کار رفته در مدل آزمون فرضیات