گفتار دوم: ملاحظات اقتصادی
همواره اقتصاددانان در صدد بوده اند در این خصوص که چرا برخی از نظام های اقتصادی رشد سریع دارند در حالی که دیگر نظام ها پیشرفتی ندارند، توضیح دهند. به عبارت دیگر چرا بعضی از کشورها ثروتمندند و بعضی دیگر نیستند. پل رومر[۷۱] اقتصاددان مشهور بیان می‌کند که تجمع دانش، نیروی محرک رشد اقتصادی می‌باشد. او معتقد است که کشورها برای رشد بیشتر مستلزم این هستند که سیاست های اقتصادیشان، مشوق سرمایه گذاری در بخش تحقیق و توسعه و ارائه کمک های مالی برای توسعه سرمایه انسانی باشد.[۷۲]
امروزه نقش مهم حقوق مالکیت فکری در تجارت بین الملل، جذب سرمایه گذاری خارجی و تسهیل انتقال تکنولوژی در اقتصاد کشورهای جهان، بر کسی پوشیده نیست. از این رو، نهادهای بین‌المللی همچون سازمان تجارت جهانی و سازمان جهانی مالکیت فکری در سال‌های اخیر، توصیه هایی به اعضای خود مبنی بر تامین و تقویت این موضوع کرده‌اند. در کشورهای توسعه یافته رشد سریع دانش، از جمله ظهور فن آوری های جدید، نتیجه تغییر سیاست ها در رابطه با مالکیت فکری و اتخاذ دانش جدید بوده است. امروزه بسیاری از کشورهای قدرتمند اقتصادی، نقش مهم نظام مالکیت فکری در تشویق سرمایه گذاری خصوصی در بخش تحقیق و توسعه را به رسمیت شناخته اند. بنابرین، نظام مالکیت فکری به عنوان یکی از مسائل زیر بنایی اقتصاد جهانی، می‌تواند ابزاری مهم برای توسعه ی پایدار برای کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته باشد.
دولت انگلستان بیان کرده‌است «مالکیت فکری بخش مهمی از موفقیت حال و آینده ما در اقتصاد جهانی است». علاوه بر این، بیان شده است که رقابت های اقتصادی در انگلستان به طور فزاینده ای توسط صنایع دانش محور به خصوص در تولید و بخش های مبتنی بر علم حرکت می‌کند.[۷۳]
حمایت از حقوق مالکیت فکری از چند طریق به توسعه اقتصادی کمک می‌کند:
۱- یک نظام کارآمد حمایت از حقوق مالکیت فکری به جریان ورود سرمایه گذاری مستقیم خارجی کمک می‌کند. سرمایه گذاری های مشترک، قراردادهای لیسانس و همکاری‌های فنی را افزایش میدهد، زیرا به صاحب حق این اطمینان داده می شود که محصول فکری او از حمایت قانونی برخودار بوده و مورد تجاوز قرار نخواهد گرفت. واضح است در عرصه اقتصادکه رقابت در آن بسیار زیاد است، در غیاب چنین نظامی جذب سرمایه خارجی با مشکلات جدی مواجه خواهد بود.
۲- حمایت از حقوق مالکیت فکری سبب انتقال فناوری می شود، که این مسئله عامل مهمی در توسعه اقتصادی است و کشورهای در حال توسعه نیز به آن نیاز زیادی دارند.
۳- اعطای حق انحصاری به پدید آورنده، به او اجازه میدهد که از دارایی فکری خود درست شبیه اموال مادی بهره برداری اقتصادی نماید. این بهره برداری اقتصادی سبب تشویق ابتکارات جدید می شود و زمانی که صاحبان فکر و اندیشه متقاعد شوند که از ابتکارات و خلاقیت های آنان حمایت می شود به فعالیت های بیشتر تحقیق و توسعه روی می آورند.
علاوه بر این، حقوق مالکیت فکری از طریق ایجاد ظرفیت های نوآوری، نیز در توسعه اقتصادی نقش اساسی ایفا می‌کند. افزایش ظرفیت نوآوری یکی از عامل اصلی موفقیت کشورهای توسعه یافته می‌باشد. کشورهای درحال توسعه نیز پذیرفته اند که نوآوری فقط در مورد محصولات با تکنولوژی بالا نیست بلکه باید در مراحل اولیه فرایند توسعه نیز به کارگرفته شود. حقوق انحصاری اعطا شده به صاحب حق سبب می شودکه اگر آن محصول ایجاد شده در بازار با موفقیت رو به رو شود، منابع پولی قابل توجهی نصیب دارنده حق می شود. این امر برای ایجاد انگیزه برای اختراع محصولات جدید درنظر گرفته شده است. مالکیت فکری نه تنها با ایجاد انگیزه برای اختراع، بلکه از طریق مکانیزم های دیگری باعث ایجاد نوآوری می شود. از جمله از طریق تسهیل دسترسی به دانش و اختراعات با فراهم آوردن فرصت برای صدور لیسانس و افشای اطلاعات در اسناد ثبت اختراع و تسهیل رقابت و تجارت بین‌المللی. بنابرین سیستم مالکیت فکری از طریق تأثیرگذاری و حمایت نوآوری نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشورها دارد.[۷۴] در صورتی که رشد اقتصادی کشوری مبتنی بر نوآوری باشد، در صورت وقوع بحران های اقتصادی دچار رکود نخواهد شد. رشد اقتصادی می‌تواند فقر را کاهش و منافع کشورها را افزایش دهد و کشورها را قادر می‌سازد که در زمینه بهداشت و تحصیل، سرمایه گذاری بیشتری کنند.
در دهه های اخیر، بخش زیادی از تولیدات اقتصادی غیر ملموس بوده است. امروزه مصرف کنندگان به تجسم ایده در محصولات و خدمات بها می‌دهند. بنابرین، مالکیت فکری می‌تواند از اموال ملموس پیشی و به عنوان مبنای اساسی اقتصاد مدرن قرار بگیرد.[۷۵] همچنین، بخش قابل توجهی از دارایی شرکت ها نیز به صورت اموال غیرملموس می‌باشد. به عبارت دیگر اموال فکری از جمله اختراعات، علایم تجاری، طرح های صنعتی و علایم جغرافیایی و … می‌توانند به عنوان سهم در سرمایه گذاری ارائه شوند. این شرکت ها به منظور افزایش دارایی های فکری و برای به دست آوردن مزایای رقابتی ناشی از صدور لیسانس متقابل با یکدیگر متحد میشوند.[۷۶]
بنابرین، در کشور ایران نیز برای ایجاد همکاری با کشورهای پیشرفته برای انتقال تکنولوژی و دریافت کمک های فنی و آموزشی در این زمینه باید تلاش شود و به مسئله علم و تقویت سیستم آموزشی، تفکر و نبوغ توجه بیشتری شود و در زمینه افزایش ابداع، ابتکار و پیشرفت نوآوری نیز ایجاد انگیزه شود.
