با آنکه ایران عضو ناظر شده است اما هنوز کار گروه الحاقی ایران تشکیل نشده است و کشورهای عضو در آن نیز مشخص نشدهاند. در این کارگروه است که ایران با هر یک از کشورها به توافق میرسد و به سوالات آن ها پاسخ میدهد. ایران باید تمامی جنبههای نظام تجاری و قانونی خود را به کارگروه خود ارائه دهد. درخصوص عضویت اعضای کارگروه ایران نیز محدودیتی برای اعضا وجود ندارد و اعضا میتوانند در آن عضو شوند و ایران باید موافقت همه اعضای کارگروه را جلب نماید. باعضویت احتمالی آمریکا درکارگروه ایران کسب موافقت برای عضویت ایرانسختتر خواهد شد.
از آنجا که در اساسنامه سازمان تجارت جهانی پذیرش اعضای جدید در این سازمان باید با اجماع تمامی کشورهای عضو سازمان همراه باشد دولت آمریکا به دلیل تعارض با جمهوری اسلامی ایران، امکان وتو کردن درخواستهای مکرر ایران را برای عضویت در این سازمان یافته است. هرچند همواره نگرانیهایی برای کشورهای در حال توسعه در زمینه آزادسازی تجارت خارجی و پیوستن به سازمان تجارت جهانی وجود دارد، ولی مطالعات انجام شده حاکی از آن است که برآیند این تصمیم برای اکثر کشورهای در حال توسعه مثبت میباشد. چراکه دور ماندن از جریان اقتصاد و تجارت جهانی آثار به مراتب مخربتری بر اقتصاد این کشورها دارد که از جمله آن ها، کاهش سهم از تجارت جهانی، انحراف الگوی تولید و تجارت، کاهش سهم از تجارت جهانی، انحراف الگوی تولید و تجارت، کاهش سهم از سرمایهگذاریهای مستقیم خارجی و … میباشند. میتوان گفت که برخی از آثار منفی مذکور در اقتصاد و تجارت خارجی ایران نیز در دهه های گذشته به دلیل دور ماندن خواسته یا ناخواسته از اقتصاد و تجارت جهانی بروز نمودهاند. (آذری، ۱۳۸۶: ۱۵)
۲-۲-۲-۵ دلایل تمایلجمهوری اسلامی ایران برایپیوستن به سازمان تجارت جهانی
این سوال مطرح استکهجمهوری اسلامیایران با پیوستن به سازمان تجارتجهانی بایستی چه اهدافی را دنبال نماید؟ ودلایل تمایل جمهوری اسلامی ایران برای پیوستن به سازمان تجارتجهانی چیست؟ بخشی ازموارد مهمیکه درپیوستن به سازمان تجارت جهانی قابل جستجو است، بهشرح زیر میباشد:
-
- تقویت جایگاه ایران در بازارهای بینالمللی و منطقهای
-
- افزایش قدرت رقابت و چانهزنی
-
- حاشیه امنیت اقتصادی برای سرمایهگذاری (داخلی، خارجی)
-
- جذب سرمایهگذاری (داخلی، خارجی)
-
- جلوگیری از فرار سرمایه
-
- گسترش امنیت بازار سرمایه (بورس)
-
- امنیت روند فعالیت بخش خصوصی (خصوصیسازی)
-
- توسعه یافتن روند اقتصاد الکترونیک در کشور (تجارت، بانکداری، مالیه، بیمه، بورس و …)
-
- افزایش کارآمدی قوانین و مقررات اقتصادی (ابهام، نارسایی، نبود قانون)
-
- از بین رفتن بسترها و زمینههای رانت و انحصار و امتیازات
-
- کاهش فاصله عقبماندگی در جامعه اطلاعاتی (شکاف دیجیتالی)
-
- توسعه صادرات غیرنفتی
-
- مقابله با تحریم اقتصادی، سیاسی
-
- افزایش درآمدهای دولت
-
- کاهش بحرانهای اقتصادی (بازار سرمایه، پول، ارز و …)
-
- کاهش بیکاری در بلندمدت
-
- جلوگیری از انزوای اقتصادی ایران
-
- کاهش حجم و نقش دولت در اقتصاد
-
- کاهش فاصله عقبماندگی با مقیاسهای جهانی
-
- تقویت حضور و تاثیرگذاری در سازمانهای بینالمللی
-
- کاهش محدودیتهای دسترسی به منابع مالی خارجی
-
- افزایش سطح بهرهوری و کارایی منابع (نیروی انسانی، منابع طبیعی، سرمایه)
-
- افزایش مشارکت بخش خصوصی (اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و …)
-
- تقویت نهادی و ساختاری در پیوند، نظام بینالملل و فرایند جهانی شدن (اقتصادی، سیاسی)
- افزایش ظرفیتهای همپیوندی با اقتصاد بینالملل(آذری، ۱۳۸۶: ۱۸-۱۶)
۲-۲-۲-۶ مراحل عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی
سازمان تجارت جهانی در یک گزارش تفصیلی به ارائه جزئیات مراحل هفتگانه عضویت دائم ایران در این سازمان پرداخته است. عضویت دائم یک کشور در سازمان تجارت جهانی در یک فرایند مذاکرهای پیوسته میشود که تا حدودی با فرایند مذاکرات پیوستن به دیگر سازمانها مثل صــندوق
بینالمـللی پول که به صورت خودکار انجام میشود، متفاوت است. سـازمان تجارت جهانی تصـریح
میدارد: «از آنجایی که تصمیمات در کارگروههای الحاقی کشورهای عضو ناظر با اجماع تمامی اعضای کارگروه اتخاذ میشود، بنابرین تمامی اعضای کارگروه الحاقی یک کشور باید مطمئن باشند که خواستههای آن ها از سوی کشور مورد نظر تأمین میشود و مسائل برجسته در مذاکرات دوجانبه با آن کشور حل شده است».(آذری، ۱۳۸۶: ۱۹)
دائم قبل از آغاز فرایند عضویت یک کشور در سازمان تجارت جهانی، ابتدا این کشور باید تقاضانامه
رسمی و کتبی برای عضویت را ارائه کند و این تقاضانامه در شورای عمومی سازمان بحث و بررسی
شود و با اجماع همه اعضا، بررسی تقاضا مورد موافقت قرار گیرد و به عبارتی این کشور عضو ناظر سازمان تجارت جهانی شود.سازمان تجارت جهانی با اعلام اینکه جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۶ می سال ۲۰۰۵ میلادی به عنوان عضو ناظر این سازمان پذیرفته شد و با تشکیل کارگروه الحاقی مربوط به این کشور، فرایند الحاق ایران به این سازمان آغاز خواهد شد. افزود: «کارگروه الحاقی ایران مانند دیگر کارگروهها یک رئیس خواهد داشت که این شخص پس از مشورت ایران با دیگر اعضا از بین یکی از اعضای سازمان تجارت جهانی غیر از ایران انتخاب خواهد شد که هنوز این انتخاب به وقوع نپیوسته است». این گزارش اولین مرحله الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی از هفت مرحله الحاق را ارائه یادداشت نظام تجارت خارجی این کشور به کارگروه الحاقی مورد نظر اعلام کرد و افزود: «دولت ایران باید تمامی جنبههای نظام تجاری و قانونی خود را به کارگروه الحاقی خود ارائه کند و این یادداشت پایه و اساس تصمیمگیریهای بعدی کارگروه خواهد بود». در مرحله دوم، کارگروه الحاقی ایران در اولین نشست خود به بررسی این نظام تجاری میپردازد و کشورهای عضو کارگروه سوالات خود را در خصوص این یادداشت از تیم مذاکرهکننده ایرانی میپرسند و تیم ایرانی باید پاسخ مناسب را به آن ها ارائه دهد و آن ها را متقاعد سازد. این سوالات در مورد روسیه ۳۰۰۰ سوال را شامل میشد و برآورد میشود ایران باید به حدود ۲۰۰۰ سوال پاسخ دهد. (آذری، ۱۳۸۶: ۲۰-۱۹)