قراردادهای بین‌المللی از جهات گوناگونی با قراردادهای داخلی تفاوت دارد ، مهمترین تفاوت ارتباط قراردادهای بین‌المللی با بیش از یک نظام ملی است بر خلاف قراردادهای داخلی که در چهارچوب یک نظام حقوقی ملی منعقد و اجرا می‌شوند در قراردادهای بین‌المللی حداقل دو نظام ملی مطرح است.
طبق ملاک اقتصادی، قرارداد بین‌المللی عبارت است از قراردادی که متضمن رفت و برگشت دارایی و سرمایه از یک کشور به کشور دیگر باشد. تعریف اخیر به موازات تعریف حقوقی پیش گفته در کتاب های حقوق بین الملل خصوصی به عنوان تعریف قراردادهای بین‌المللی در نظر گرفته شده است[۶].
قرارداد بیع بین‌المللی در تجارت بین الملل نقش ممهم و محوری دارد و قراردادهای دیگر نظیر حمل و نقل و بیمه جهت تسهیل اجرای آن به وجود آمده‌اند؛ افزون بر این بسیاری از مسائل حاکم بر بیع بین‌المللی، در خصوص دیگر معاملات در تجارت بین الملل نیز به کار می‌رود. در واقع قرارداد بیع بین‌المللی ویژگی‌های دارد که در قراردادهای بیع داخلی مشاهده نمی‌گردد. در قراردادهای بیع داخلی نظام حقوقی داخلی حاکم بر قرارداد، مشخص است و طرفین قرارداد با مراجعه به حقوق داخلی از چارچوب حقوقی آن اطلاع می‌یابند، یعنی تنها مسئله در بیع داخلی، اطلاع از قوانین داخلی است.در حالی که در بیع بین‌المللی، فروشنده و خریدار در دو کشور متفاوت اقامت دارند، از این رو قرارداد بیع بین‌المللی وابسته به چند نظام حقوقی است. فروشنده از یک کشور، کالایی را به خریدار مقیم کشور دیگر می‌فروشد، اجرای قرارداد انتقال کالا یا هر شی‌ء و خدمتی از کشوری به کشور دیگر است، چه بسا نظام حقوقی دو کشور خریدار و فروشنده با هم تفاوت داشته باشد و قواعد متقاوتی بر انعقاد قرارداد و آثار آن حاکم شود. از این رو تنظیم قرارداد بیع بین‌المللی از اهمیت خاصی برخوردار است و وقوف به ساز و کارهای حقوقی حاکم بر آن برای دست اندرکاران این امر ضروری می کند. بر این اساس در این دوره و در ادامه دوره مقدماتی تهیه و تنظیم قراردادهای بین‌المللی، به تشریح نکات حقوقی، انواع قراردادها و موافقتنامه های بین‌المللی با نگرش کاربردی برای شرکت کنندگان و مخاطبان دوره پرداخته خواهد شد.[۷]
نکات مهم در تنظیم قراردادها
در تنظیم قراردادهای بین‌المللی، نکات زیادی وجود دارد که باید مدنظر قرار بگیرد در این جا به برخی از موارد مهم آن اشاره می شود[۸].
الف) تهیه پیش نویس اولیه
در تنظیم و انعقاد قراردادهای بین‌المللی اولین گام تعییین اهداف و نحوه رسیدن به آن می‌باشد. برای رسیدن به اهداف مورد نظر، قرار داد باید ابتدا طراحی شود و سپس مبتنی بر آن طرح، شروط قراردادی تنظیم گردد. پس از تعیین چهارچوب کلی قرارداد معمولا یکی از طرفین وظیفه پیدا می‌کند که پیش نویس اولیه قرارداد را برای مذاکرات بعدی تهیه نماید. با وجود اینکه تهیه پیش نویس، کاری سخت ، حساس و هزینه بر است، بسیاری از طرفهای خارجی ترجیح می‌دهند که این وظیفه را متقبل شوند. در مقابل طرف های ایرانی نیز به دلیل عدم توانایی در تهیه این پیش نویسها ترجیح می‌دهند که به جای تهیه پیش نویس نسبت به متن ارائه شده توسط طرف خارجی اظهار نظر نمایند[۹].
قراردادهای تجاری بین‌المللی انواع بسیار متنوعی دارد که در رأس آن ها قراردادهای خرید و فروش کالا و خدمات قرار دارد که به‌موجب آن مواد، وسایل، تجهیزات، ماشین‌آلات، خدمات فنی و مهندسی و غیره مورد خرید و فروش واقع می‌شود. قراردادهای حمل‌ونقل، بیمه، ارائه تسهیلات مالی، اعطای نمایندگی تجاری، توزیع بین‌المللی، اعطای مجوز بهره‌برداری (لیسانس)، همکاری‌های فنی و تولیدی، مشارکت در سرمایه‌گذاری، ساخت، بهره‌برداری و واگذاری، انواع روش‌های تجارت متقابل از دیگر قراردادهای مهم بین‌المللی است که به طور گسترده در تجارت بین‌الملل مورد استفاده قرار می‌گیرد. قراردادهای بین‌المللی از جهات گوناگونی با قراردادهای داخلی توفیر می‌کنند[۱۰]
ب)توافقات مقدماتی
در معاملات روزمره و معمول اصولا مذاکرات و انعقاد قرارداد همزامان انجام می شود مثل اینکه کسی برای خرید کالایی به فروشگاه مراجعه می‌کند و پس از اطلاع از کم و کیف موضوع معامله و قیمت آن ، کالای مورد نظر خود را خریداری می کند با وجود این، در روابط اجتماعی و اقتصادی موارد زیادی وجود دارد که طرفین به دلایلی قادر نیستند قرارداد مورد نظر خود را فورا نهایی کرده و منعقد نمایند و ضروری است. قبل از انعقاد قرارداد،مقدماتی تهیه شود و یا جهت شرایط مورد قبول طرفین مذاکراتی انجام پذیرد.
توافقهای مقدماتی،به مجموعه ای از قول نامه ها، قراردادها، توافق نامه ها ، موافقت نامه ها، یادداشت تفاهمها، پروتکل ها و غیره اطلاق می شود که دلالت بر قصد طرفین نسبت به پیگیری، انجام مذاکره و یا نهایی کردن یک یا چند قرارداد در آینده دارد، کلیه توافقهای مقدماتی در این امر مشترک هستند که بنا است قرارداد اصلی در آینده بین طرفین منعقد گردد که آن قرارداد تعیین کننده حقوق و تعهدات طرفین خواهد بود توافق های مقدماتی گامی جهت رسیدن به آن قرارداد نهایی می‌باشد.
ج)شکل قرارداد
قراردادهای بین‌المللی،ممکن است به اشکال گوناگونی منعقد شود یک قرارداد بین‌المللی ممکن است به صورت شفاهی و یا از طریق تبادل نامه، فاکس یا ایمیل منعقد گردد در قراردادهای مهم،متن قرارداد ابتدا بین طرفین مذاکره و سپس توسط طرفین امضا می شود این تصور نادرستی است که کلیه قراردادهای بین‌المللی یا حتی بیشتر آن ها از نوع اخیر هستند.تجاری که سالها با هم داد و ستد دارند .ممکن است سفارشات خود را با یک تلفن انجام دهند. با وجود این، بیشتر قریب به اتفاق قراردادهای بین‌المللی به نحوی مکتوب می‌باشد. منظور این نیست که بیشتر قراردادهای از طریق امضای یک قرارداد مکتوب منعقد می شود،بلکه مقصود آن است که در اکثر قراردادها سفارش به صورت مکتوب و یا قبول از طریق ارسال کالا همراه با فاکتور انجام می شود.[۱۱]
د)مختصر یا مفصل بودن متن قرارداد
یک قرارداد ممکن است به صورت مختصر یا مفصل تنظیم گردد. در یک قرارداد مفصل، حقوق و تعهدات طرفین،مواردفسخ قرارداد،پاداش ها و جریمه ها،حل و فصل اختلافات، فانون حاکم و سایر جزئیات به تفصیل بیان می شود هرچه قرارداد مختصرتر باشد دخالت قانون حاکم جهت تفسیر و تکمیل مفاد قرارداد بیشتر می شود. این که قراردادی به اختصار و یا به طور مفصل تنظیم شود به نوع قرارداد ،،قانون حاکم و پیچیدگی روابط قراردادی بستگی دارد هرچه مبلغ قرارداد سنگین تر، یا مدت زمان اجرای آن طولانی تر، یا موضوع آن پیچیده تر باشد، جزئیاتی بیشتری باید در قراردد پیش‌بینی شود.
