از سوی دیگر، شاید چسب جدید بازار پسند باشد و با پذیرش خریداران روبرو شود. با این گمان، اگر تولید چسب جدید آغاز شود، شرکت می‌تواند در آینده نزدیک؛ برای نمونه دو سال دیگر؛ سرمایه گذاری دیگری در این زمینه انجام دهد و تولید خود را به سه برابر افزایش دهد که این تولید مقرون به صرفه خواهد بود. ولی شرکت برای به دست آوردن چنین تولیدی، باید سرمایه گذاری نخستین خود را که مقرون به صرفه نیست انجام دهد، یعنی کار را با تولید کم آغاز کند.

با تولید نخست، ۵۰ درصد احتمال دارد که تقاضای بازار برای چسب جدید افزایش یابد. اگر تقاضا افزایش یابد، ارزش فعلی خالص سرمایه گذاری جدید در پایان سال ۲ به ۱۵ میلیون خواهد رسید. که بانرخ بازده مورد نیاز، این ارزش در سال صفر، برابر ۱۱ میلیون ریال خواهد شد. چنانچه تقاضا برای چسب جدید افزایش نیابد، شرکت در این برنامه سرمایه گذاری نخواهد کرد و ارزش فعلی خالص در پایان سال ۲ برابر صفر است. نمودار ۱-۲ چگونگی کار را نشان می‌دهد:

سال ۲ سال صفر

احتمال ارزش فعلی خالص

۵۰% ۱۵ میلیون ریال تقاضا افزایش می‌یابد

۵۰% ۰ تقاضا کاهش نمی یابد

۱-۲ اختیار گسترش تولید در شرکت چسب محکم(دستگیر، ۱۳۸۷، ۳۲۰)

میانگین ارزش فعلی خالص سرمایه گذاری بالا، برابر است با:

۵/۵میلیون ریال = (۰) ۵۰% + (۱۱ میلیون ریال) ۵۰%

میلیون ریال ۵/۲ = میلیون ریال ۵/۵ + میلیون ریال ۳- = ارزش سرمایه گذاری

گر چه ارزش فعلی خالص برنامه سرمایه گذاری منفی است، ولی ارزش اختیارات سرمایه گذاری برای گسترش تولید، آن را جبران می‌کند و رویهم رفته، ارزش این سرمایه گذاری مثبت خواهد شد. پس با بودن چنین اختیاری، سرمایه گذاری بالا را خواهد پذیرفت. مدیریت هر دستگاه بازرگانی، برای تصمیم گیری های زنجیره ای از این نوع با بهره گیری از روش درخت تصمیم گیری، توان پردازش درست سرمایه گذاری را خواهد داشت (دستگیر، ۱۳۸۷، ۳۲۰-۳۲۱).

۷-۶-۲- اختیار اندازه یا شدت عملیات

اختیار اندازه یا شدت عملیات در ارتباط با قابلیت انعطاف جهت بسط یا انقباض عملیات اندازه طرح است. برای مثال، مدیریت ممکن است اختیاری جهت تغیر نرخ برون داد هر واحد یا تغیر مجموع مدت تولید در طی زمان داشته باشد ( علی نژاد ساروکلایی،۱۳۸۸، ۴۷).

۸-۶-۲- اختیار توسعه

اختیار توسعه، مشابه اختیار خرید است و بدین معنا است که مدیریت حق توسعه عملیات را در شرایطی دارد که به نظر وی مطلوب باشد. به وضوح قابل مشاهده است طرحی که دارای اختیار توسعه است، ارزش بالاتری نسبت به طرح بدون این اختیار دارد ( همان منبع، ۴۷)

۹-۶-۲- اختیار انقباض

این اختیار همان اختیار فروش^[۲۵] است. اگر شرایط بازار از آنچه در ابتدا انتظار می‌رفت بدتر شود مدیریت می‌تواند زیر ظرفیت واقعی عملیات را ادامه دهد و حتی عملیات را تا اندازه ای کاهش دهد. بدین ترتیب در بخشی از مخارج برنامه ریزی شده صرفه جویی می شود. طرحی که اختیار انقباض دارد ارز ش بالاتری نسبت به طرح بدون این اختیار دارد ( همان منبع، ۴۷)

۱۰-۶-۲- اختیار معاوضه

این اختیار یک حالت کلی است و بدین معنا است که شرکت دارای پرتفویی از اختیارات خرید و فروش است. شروع مجدد عملیات هنگامی که طرح به تازگی متوقف شده است یک اختیار خرید^[۲۶] است. تعطیلی طرح نیز نوعی اختیار فروش است.

برای مثال، انتخاب یک طرح با هزینه های نگهداری بالا به نسبت هزینه های ساخت را در نظر بگیرید. مدیریت از انعطاف پذیری جهت کاهش عمر طرح و انقباض اندازه پروژه به وسیله کاهش مخارج نگهداری استفاده می‌کند ( همان منبع، ۴۷).

۱۱-۶-۲- اختیار متوالی

توالی طرح ها موضوعی مهم در راهبرد شرکت محسوب می شود. برای مثال بازاریابی موفق محصولات مورد نیاز مشتری اغلب نیازمند تشخیص نام تجاری است. فرض کنید شرکتی در حال بررسی تولید تعداد محصولات مورد نیاز مشتریان خود است. به کارگیری متوالی طرح به جای اجرای موازی ارجح است ( همان منبع، ۴۷).

۱۲-۶-۲-اختیارات درون طرحی در مقابل اختیار بین طرح ها

اختیارات درون طرحی هنگامی ایجاد می شود که توسعه یک طرح، اختیارات دیگری را خلق کند که مربوط به سایر طرح ها باشد. برای مثال، اختیارات متوالی نوعی اختیار درون طرحی است ‌به این دلیل که توالی طرح ها سبب خلق اختیارات دیگری می شود که نتیجه مستقیم طرح اولیه است. تجزیه و تحلیل بودجه بندی سنتی این اختیار را در نظر نمی گیرد. چون از مبنایی منحصربه فرد استفاده می‌کند که باعث ارزش یابی کمتر طرح ها می شود. این اختیار معمولا زمانی خلق می شود که مدیریت قصد سرمایه گذاری با بهره گرفتن از فناوری جدید یا ورود به صنعت متفاوتی را داشته باشد ( همان منبع، ۴۷).

۱۳-۶-۲-اختیارات رشد، ارزش راهبردی

ارزش شرکت می‌تواند بیش از ارزش بازار طرح های فعلی باشد، ‌به این دلیل که شرکت ممکن است دارای فرصتی جهت انتخاب طرح هایی با ارزش خالص فعلی در آینده باشد. ارزش این اختیار باید در ارزش شرکت لحاظ شود. اختیارات رشد به ویژه در صنایع راهبردی و مادر ارزش بالایی دارد ( همان منبع، ۴۷).

۱۴-۶-۲-اختیارات سرمایه گذاری مرحله ای یا اختیار زمانبندی تا سرسید

در اغلب طرح ها، سرمایه گذاری مورد نیاز به عنان یک هزینه ی یک دفعه ای انجام نمی شود، بلکه در مرحله بندی واقعی سرمایه گذاری به عنوان یک رشته از هزینه ها که در طی زمان اختیاراتی ارزش مند می آفرینند، به مدیر اجازه می‌دهند در هر گام از سرمایه گذاری می‌تواند به عنوان اختیاری نسبت به ارزش مراحل بعدی باشد، که با تقبل مخارج سرمایه گذاری مورد نیاز مراحل بعدی همراه است ( همان منبع، ۴۷).

۱۵-۶-۲-اختیار تغییر در فناوری طرح

فعالیت های تجاری جهت کارایی و کیفیت بیشتر به فناوری موجود بستگی دارد. کسب فناوری جدید باعث بهبود ساختار هزینه، افزایش کیفیت محصولات و… می شود.

البته قابل ذکر است که فنون استاندارد ارزش یابی ممکن است برخی از طرح ها را به دلیل ناتوانی در تشخیص زیان های انعطاف پذیری برای شرکت که ناشی از کاربرد آن است، بیشتر ارزش یابی کنند. پذیرش یک طرح ممکن است اختیارات وابسته به سایر طرح ها را حذف کند. این هزینه های پنهان (سایه ای) باید در ارزیابی طرح ها لحاظ شوند. برای مثال ساخت یک کارخانه در یک شهر خاص، اختیارات توسعه ی ظرفیت کارخانه در شهرهای اطراف را از بین می‌برد ( همان منبع، ۴۷).

۷-۲- پیشینه تحقیق

۱-۷-۲- تحقیقات خارج از ایران

۱-۱-۷-۲- تحقیق گالبرک و لارین

کالبرگ ولارین^[۲۷] (۱۹۹۸) در مقاله ای تحت عنوان « اختیارات سرمایه گذاری در بودجه بندی سرمایه ای، هزینه تحقیق و توسعه » با بهره گرفتن از فرمول بلگ- شولز مدل خاصی را برای ارزش گذاری اختیارات رشد و اختیارات واگذاری یک پروژه از شرکت p&u ارائه داداند و نتیجه ارزش گذاری حاصل از فرمول بلک شولز را با نتیجه حاصل از ارزش گذاری به روش ارزش فعلی خالص سنتی مقایسه کردند و فهمیدند که ارزش یک پروژه بااستفاده از روش اختیارات سرمایه گذاری بالاتر از روش ارزش فعلی خالص است، ولی این تفاوت کم است.

۲-۱-۷-۲-جاگل