ابزارهای گردآوری اطلاعات (داده ها)
اطلاعات در تحقیق حاضر به طور کلی به دو دسته تفکیک می‌شوند:
الف) گروه اطلاعات مربوط به سوالات اصلی تحقیق که با روش مصاحبه و از طریق نظرات مدیران جمع آوری شده است.
ب) گروه اطلاعات مربوط به پیشینه تحقیق و ادبیات موضوع که از کتاب ها و مجله های معتبر خارجی و منابع داخلی از جمله کتاب‌ها و مجله ها و پایان نامه های انجام شده استفاده شده است.
روش تحقیق
از انواع روش تحقیق می‌توان به روش کمی و کیفی اشاره نمود. داده های کمی همواره داده های کیفی‌ای هستند که متناسب با موضوع به صورت کمی و عددی تبدیل می‌شوند. در روش کیفی داده ها نه به صورت اعداد بلکه به شکل جملات، نشانه ها و علایم، رنگ‌ها، حرکات چهره و رفتار افراد گردآوری می‌شوند.
روش تحقیق کمی و ویژگی‌های آن
تحقیق کمی تحقیقی است که قبل از جمع آوری داده های تحقیق، محقق از ماهیت متغیرها و داده ها آگاهی دارد و هدف از انجام تحقیق اندازه گیری متغیری خاص و یا تعیین رابطه همبستگی و یا رابطه علی دو یا چند متغیر است؛ بنابرین در تحقیق کمی، مسئله اندازه گیری، مهم‌ترین موضوع است که محقق با بهره گرفتن از علم آمار می‌تواند اندازه گیری‌های خود را تجزیه و تحلیل نموده و نتیجه گیری کند(جونکر و پنینک[۴۲]،۲۰۱۰). روش‌های کمی در کل با شمارش و اندازه گیری جنبه‌هایی از زندگی اجتماعی سروکار دارند؛ در حالی که روش‌های کیفی بیشتر با توصیف‌های استدلالی و کشف معناهای اجتماعی سروکار دارند(بلیکی،۱۳۸۴).
روش تحقیق کیفی و ویژگی‌های آن
تحقیق کیفی تحقیقی است که در آن محقق اطلاعات بسیار کمی از موضوع تحقیق دارد و امکان اینکه متغیرها را تعریف کند به سادگی امکان پذیر نمی‌باشد. در واقع محقق از قبل تئوری مشخصی که بتواند با بهره گرفتن از آن مفاهیم را مشخص کند و با تعریف متغیر پدیده را تبیین کند در اختیار ندارد. بلکه محقق قصد دارد از طریق بررسی و پژوهش مفهوم‌های جدیدی را تعریف کند و در نهایت تئوری تدوین کند(جونکر و پنینک،۲۰۱۰). منظور از تحقیق کیفی عبارت است از هر نوع تحقیقی کهیافته‌هایی را به دست می‌دهد که با شیوه هایی غیر از روش‌های آماری کسب شده‌اند. شیوه مذکور ممکن است به تحقیق درباره زندگی افراد، شرح حال‌ها، رفتارها و همچنین درباره کارکرد سازمانی جنبش‌های اجتماعی یا روابط بین‌الملل معطوف باشند. یعنی داده ها ممکن است به شیوه آماری کمی شده باشند اما خود تجزیه و تحلیل به شکی کیفی باشد. بعضی محققان داده ها را از طریق مصاحبه یا مشاهده گردآوری می‌کنند و داده ها را به گونه‌ای کدگذاری می‌کنند که به آنان امکان تجزیه و تحلیل آماری را بدهد. آن ها در اصل داده های کیفی را کمی می‌کنند (استراس و کوربین،۱۳۸۵). کتاب‌های مربوط به روش شناسی کیفی غالباً تحقیق کیفی را یک هنر یا نوعی جهت گیری فکری می‌دانند و اشاره می‌کنند که بهترین راه فراگرفتن نحوه‌های متعدد اجرای آن همان پرداختن به چندین تحقیق کیفی متفاوت است(ببی،۱۳۸۸).
تحقیق کیفی در واقع شیوه منظم بررسی به منظور فهم موجودات انسانی و تعامل آن ها با خود و محیط اطرافشان تعریف می‌شود(پولیت و هانگلر[۴۳]،۲۰۰۲). در تحقیق کیفی محقق به دنبال پاسخ به پرسش‌هایی نظیر چه چیزی؟ چرا؟ و چگونه؟ است. در تحقیق کیفی، گرچه امکان دارد از آمار و ارقام هم استفاده شود ولی غالباً متغیرهای مورد استفاده با کمک واژه ها توصیف می‌شوند به همین دلیل این نوع تحقیقات به نام کیفی معروف شده‌اند(دیان[۴۴]،۲۰۰۱). اهداف عمده پژوهش‌های کیفی توصیف پدیده‌ها، تدوین فرضیه، درک روابط بین پدیده‌ها و فرایندها و نهایتاًً ایجاد نظریه می‌باشد(ولک و اندرسون[۴۵]،۲۰۰۴). تحلیل اطلاعات کیفی به این صورت تعریف شده است: کار کردن با اطلاعات، سازماندهی آن، تجزیه آن به واحدهای قابل اداره، ساختن آن، جستجوی الگو، کشف آن چه که مهم است و باید به دست آید و نهایتاًً تصمیم گیری در مورد اینکه چه چیزی به دیگران خواهید گفت(باگدن و بیکلن[۴۶]،۱۹۹۴). پژوهشگران کیفی به دنبال تحلیل استقرایی اطلاعات هستند در حالی که پژوهشگران کمی از تحلیل قیاسی بهره می‌جویند(صانعی و نصرآبادی،۱۳۸۳). تحلیل اطلاعات کیفی نیازمند خلاقیت است تا اطلاعات خام را به اطلاعات معنی دار و منطقی دسته بندی نمایند. تمام پژوهش‌های کیفی مستلزم به کار گیری روش‌های تحلیل محتوا می‌باشند. در روش تحلیل محتوا واحدهای اطلاعاتی در پاسخ به هر سوال مشخص می‌گردند. این واحدها می‌توانند لغت، عبارت و یا مفاهیم باشند. این واحدها در رده بندی‌های گوناگون با توجه به محتوا و بر مبنای اهمیت تئوریک آن ها به طور روشن، قابل درک و منظم، دستهبندی و کدگذاری می‌شوند. گاهی پس از کدگذاری لازم است که کدها مورد توافق پژوهشگران قرار گیرد. این روش برای سنجش فراوانی واژه ها و عبارات و همچنین خلاصه سازی اطلاعات در یک شکل منسجم استفاده می‌شود(نیسویادومی[۴۷]،۱۹۹۸). هدف تمام پژوهش‌ها فراهم نمودن دانش مطمئن و منطقی برای حل مشکلات می‌باشد؛ بنابرین تصمیم گیری در مورد اینکه اطلاعات چگونه بررسی و تحلیل شود بستگی به مشکل مورد پژوهش دارد و رویکردی را باید انتخاب نمود که به طور مؤثر و مکفی به موضوع مورد پژوهش پاسخ دهد(مورفی و همکاران[۴۸]،۱۹۹۸). برخلاف تحقیقات کمی در پژوهش‌های کیفی محقق مستقل از نمونه ها نبوده و ارتباط بین او با نمونه ها بسیار نزدیک می‌باشد. در واقع در پژوهش‌های کیفی جزء لاینفک مطالعه بوده و نقش اصلی در تحقیق، تفسیر و ترجمه‌ی داده ها به عهده دارد. بدین منظور محقق باید دارای مهارت‌های ارتباطی، تعاملی، مشاهده گری، مصاحبه گری و نوشتاری باشد(استاربرت و کارپنتر[۴۹]،۲۰۰۳). تحقیق کیفی به دنبال درک و فهم عمیق تجارب افراد یا گروه‌های ویژه است بنابرین هنگام نمونه گیری باید افراد یا گروه‌هایی را پیدا نمود که دارای این تجربه باشند. در واقع هدف عمده رویکردهای کیفی کشف واقعیت به همان صورتی است که نمونه های پژوهش آن را تجربه می‌کنند. در پژوهش‌های کیفی، کیفیت اطلاعاتی که از هر پاسخ دهنده جمع آوری می‌شود مهم‌تر از مقدار اطلاعات می‌باشد و قانون منظمی در مورد تعداد نمونه های لازم برای این نوع تحقیقات وجود ندارد. تعداد نمونه در تعداد زیادی از مطالعات کیفی انجام شده بین ده تا سی نفر بوده است. غیر تصادفی بودن نمونه ها و همچنین محدودیت حجم نمونه در مطالعات کیفی معمولاً منجر به نقص در تعمیم پذیری یافته ها (کاهش اعتبار بیرونی) و تولید مجدد داده ها (نقص در تکرار پذیری) می‌گردد. شرکت کنندگانی برای پژوهش‌های کیفی انتخاب می‌شوند که مطلع از سوال پژوهش بوده و اخیراًً موضوع موردِ بررسی را تجربه کرده باشند(صانعی و نصرآبادی،۱۳۸۳).
ویژگی‌های رویکرد کمی و کیفی تحقیق
در جدول زیر به شرح ویژگی‌های دو روش کیفی و کمی به طور مجزا می‌پردازیم.
