آثار ناشی از تنیدگی را می‌توان به دو دسته زیر تقسیم کرد:

۱)آثار تنیدگی بر شخص: وقتی که دوره تنیدگی کوتاه مدت باشد بدن از عهده آن بر می‌آید و تنیدگی می‌تواند صدمات فیزیکی و روانی جدی بر فرد وارد کند ولی اگر ‌تنیدگی‌ها حالت مزمن و تکرار شونده پیدا کنند و اجازه ندهند که بدن به حالت آرامش و ثبات^[۳۰]خود بازگردد، می‎تواند بر روی بدن انسان آثار زیانباری داشته باشد که با ایجاد خستگی و کاهش مقاومت سیستم ایمنی بدن شروع شده و باعث افزایش خطر بروز حوادث و افزایش بیماری‌ها می‌شود به طور کلی پیامدهای فردی تنیدگی را می‎توان به سه دسته تقسیم بندی کرد.

الف. جسمانی^[۳۱]: خستگی، سردرد، میگرن، افزایش تعرق، بی‎خوابی، افزایش ضربان‌قلب، بیماری‌های قلبی، افزایش فشارخون، تغییر اشتها، اضطراب، آلرژی، انواع سرطانها؛

ب. روانی : زودرنجی، بی‌علاقگی به کار، افسردگی، کاهش تمرکز، کاهش خلاقیت و ابتکار و…؛

ج. رفتاری^[۳۲] : ناشکیبایی و بی‌قراری، زود عصبانی شدن، کاهش عملکرد.

۲) آثار تنیدگی بر روی کار فرد: تنیدگی باعث فشارهای روانی بسیاری بر فرد می شود که این فشارها به شکلهای مختلف در رفتار فرد در محیط کاری خود را نشان می‌دهند برخی از این رفتارها عبارتند از:

الف) زود رنجی یا پرخاشگری در برخورد با همکاران و یا مراجعین؛

ب) بی‎تفاوتی و بی‎علاقگی به ظاهر خود و دیگران؛

ج) بی تفاوتی نسبت به کار؛

د) عدم توانایی تمرکز بر کار و ناتوانی در تصمیم‎گیری؛

ه) کاهش خلاقیت؛

و) فقدان اعتماد به نفس؛

ز) خستگی مفرط ناراحتی و احساس گناه؛

ح) افزایش اشتباهات؛

ط) ناتوانی در تحمل اطرافیان و تمایل به انزوا؛

این عوامل در نهایت منجر به کاهش بهره‎وری و افزایش ضایعات می‌شوند و از طرف دیگر این افراد به علت ناتوانی در کنترل احساسات، ناتوانی در تصمیم‎گیری صحیح و دیگر موارد ذکر شده، استعداد فوق العاده در ایجاد حادثه برای خود و دیگران پیدا می‌کنند(الوانی، ۱۳۸۲).

۲-۲-۱-۲-میزان شیوع تنیدگی

متاسفانه در زمان حاضر حدود ۸۰ درصد مردم اعم از بازنشستگان، کارگران ،کارمندان و کارفرما‌ها به دلایل مختلف از جمله حقوق کم، تورم، ترس از اخراج و نداشتن امنیت شغلی و تغییر قوانین دچار تنیدگی شغلی هستند. این ‌تنیدگی‌ها به خانه منتقل می‌شوند و باعث تشنج^[۳۳] و درگیری در خانه می‌شوند. روز بعد نیز تنیدگی ناشی از مشکلات خانوادگی به محل کار منتقل می‌شود (امیری، ۱۳۸۲).

با انتقال تنیدگی از خانه به محل کار، قدرت خلاقیت^[۳۴]، نوآوری و کارایی فرد را در محل کار از بین می‎رود و ‌تنیدیگی‌های خانه و محل کار یکدیگر را تشدید می‌کنند و منجر به بروز انواع بیماری‌های جسمانی و روانی در فرد و افراد خانواده می‌شوند (موعودی، ۱۳۸۲).

ترس از دست دادن شغل، تبعیض در محل کار، ترس از تغییر قوانین، انباشت این ترس ها و ‌خشم‌های فروخورده و رنجهای عمیق فرد به ترشخ غدد درون ریز مانند، غده هیپوفیز، تیروئید و پاراتیروئید می‌شود و در دراز مدت منجر به بروز بیماریهایی مانند میگرن که شایع ترین آن است و نیز بیماری‌های آرتروز، زخم معده، زخم اثنی عشر،‌ بیماری‌های قندی و ناراحتیهای قلبی و حتی در مواردی سکته قلبی می‌شود (عباس زاده دیزجی ،۱۳۸۳).

۲-۲-۲-نظریه های تنیدگی شغلی

۲-۲-۱- «واکنش عاطفی منفی»

اسپکتور و چن (۱۹۹۱ نقل از ریجو،۱۹۵۵) اعتقاد دارند که یک ساختار جامع تر«واکنش عاطفی منفی» یا ابراز احساسات منفی، نظیرخشم، خصومت، اضطراب و پرخاش است که با شخصیت گروه A ترکیب شده و خطرات ناشی از بیماری‌های وابسته به تنیدگی را افزایش می‎دهند.

۲-۲-۲- نظریه عدم تناسب شخص – محیط

فرنچ^[۳۵] (۱۹۸۲) معتقد است که تنیدگی شغلی از عدم‎تناسب بین مهارت‌ها و توانایی‌هایی شخصی و تقاضاهای شغل و محل کار ناشی می‎شود. به عبارت دیگر، کارگری که برای یک شغل خاص واجد صلاحیت کامل نباشد، تنیدگی شدید و فوق العاده‎ای خواهد داشت. برای مثال کارگری را تصور کنید که درباره کامپیوتر هیچ تجربه‎ای ندارد، اما برای شغل تخصصی ارتباطات، تقاضای کار کرده و استخدام هم شده است و بعد از استخدام متوجه می‎شود که این شغل به دانش وسیع درباره سیستم‌های شبکه‎ای کامپیوتر نیازمند است (ریجو، ۱۳۸۶: ۱۲۰).

۲-۲-۳- الگوی تنیدگی شغلی کوپر

در سال ۱۹۷۸ نظریه ای توسط پرفسورکوپر^[۳۶] در دانشگاه منچستر^[۳۷] ارائه شد. کوپر معتقد بود که پاره‎ای از منابع تنیدگی با پاره‎ای از رگه‎های شخصیت فرد، می‎توانند واکنش‌های مختلفی نسبت به تنیدگی مانند بیماری‌های عروقی، اختلال‌های روانی، نارضایی حرفه‎ای،مشکلات زناشویی، اعتیاد به الکل و مواد مخدر و… را پیش‌بینی کنند (استورا، ۱۳۸۶: ۹۰).

۲-۲-۴-عوامل استرس شغلی در محیط کار

عوامل استرس شغلی در محیط کار عبارتند از: ویژگی های نقش، ویژگی های شغل، روابط میان فردی جو ساختار سازمانی، راه و روش های مدیریت منابع انسانی و فن آوری و خصوصیات مادی.

۲-۲-۴-۱-ویژگی های نقش

شناخت عامل های روان شناختی محیط کار را روشی می دانند که از آن راه می توان درک درستی از استرس شغلی به دست آورد. در این باره، پژوهشگران به ویژه با استفاده ازننظریه نقش» سعی کرده‌اند مسائل مربوط به استرس را شناسایی کنند و دریابند که فشارهای ناشی از نقش تا چه اندازه در پدید آمدن استرس شغلی تأثیر دارند. بنابر نتیجه این پژوهش ها، چهار نوع ویژگی برای نقش برشمرده اند: ابهام نقش،گرانباری نقش، کمباری نقش، ناسازگاری نقش.

۱-ابهام نقش:

یکی از عامل های محیط کار که ممکن است منجر به استرس شغلی شود، ابهام نقش نامیده شده است. ابهام نقش را به عنوان یکی از ویژگی های نقش چنین تعریف کرده‌اند: وضعیت شغلی معینی که در آن پاره ای اطلاعات لازم برای انجام شغل به طور مطلوب نارسا یا گمراه کننده اند(در نتیجه فرد نمی داند که چه انتظاری از وی برا یانجام شغلش دارند). ابهام نقش در واقع زمانی به استرس منجر می شود که فرد را از بهره وری و پیشرفت بازمی دارد.

۲-گرانباری نقش:

یکی دیگر از ویژگی های نقش که آن را منشأ دیگری برای استرس شغلی می دانند، گرانباری نقش است. ‌به این معنی که اگر فرد نتواند از پس انجام کاری که بخشی از شغل معنی است برآید، دچار استرس خواهد شد.

۳-کمباری نقش:

یکی دیگر از ویژگی های نقش را که در شغل های معینی موجب استرس شغلی در کارکنان می شود، کمباری نقش نامیده اند، یعنی وضعیتی که در آن از مهارت های شخص به طور تمام و کامل استفاده نمی شود. به بیان دیگر مهارت ها و توانایی‌های فرد کمتر از اندازه ممکن به کار گرفته می‌شوند.در حالی که گرانباری نقش گویای خواست های زیادی است(که به شاغل تحمیل می شود) کمباری نقش حکم محدودیت و بازدارندگی را دارد. به طور کلی می توان گفت که کمباری نقش زمانی پیامد ناخوشایند دارد که توان کارکنان بیش از آن باشد که برای شغل محول به آن ها لازم است.

۴-ناسازگاری نقش: