• عدالت مراوده­ ای^[۲۸]: عدالت مراوده­ ای شامل روشی است که عدالت سازمانی توسط سرپرستان به زیردستان منتقل می­ شود. این نوع عدالت مرتبط با جنبه­ های فرایند ارتباطات (همچون ادب،صداقت و احترام) بین فرستنده وگیرنده عدالت است. به خاطر اینکه عدالت تعاملی توسط رفتار مدیریت تعیین می­ شود، این نوع عدالت مرتبط با واکنش­های شناختی، احساسی و رفتاری نسبت به مدیریت یا به عبارت دیگر سرپرست است (حقیقی و همکاران،۱۳۸۸ : ۸۴).

۱-۵-۳) فرسودگی شغلی

فرسودگی شغلی عبارت است از حالتی از خستگی جسمی،هیجانی و ذهنی که به دلیل فشار مداوم و مکرر هیجانی ناشی از برخورد و بلند مدت با مراجعان به وجود می ­آید. مسئله فرسودگی شغلی را نخستین بار فریدنبرگر^[۲۹](۱۹۷۴) تعریف نمود و پس از آن بسیاری از نویسندگان آن را به دقّت مورد مطالعه قرار دادند(رشیدی ،تیموری نصب و احرامی،۱۳۸۸: ۴۹). فرسودگی شغلی متشکل از سه بعد خستگی عاطفی­ ، مسخ شخصیت و کاهش عملکرد فردی ‌می‌باشد که در نتیجه عوامل فشارزای محیطی به وجود می ­آید.

• • خستگی عاطفی^[۳۰]: خستگی عاطفی نشان دهنده احساس خستگی و تحلیل منابع هیجانی فرد در اثر کار با افراد است که ناشی از تأثیر زیاد استرس فردی در فرسودگی است(فهیم نیا و همکاران،۱۳۹۰: ۱۸).

• • نگرش منفی^[۳۱]: نگرش منفی(مسخشخصیت)بهواکنش­هایمنفیوعیب جویانهبه سایر افراد در محیط کار اشاره دارد و نشان­دهندهبینفردیبودنفرسودگیشغلی است(فهیم نیاو همکاران،۱۳۹۰: ۱۸) . مارو^[۳۲] در بازنگری تعدادی از مطالعات مربوط به فرسودگی معتقد است که مسخ شخصیت معمولا بعد از خستگی عاطفی روی می­دهد و در واقع نوعی پاسخ مستقیم به استرس شغلی است.به عبارت دیگر مسخ شخصیت به پاسخ­های غیر احساسی،نامربوط و خشن نسبت به مراجعین(خدمات گیرندگان) و همکاران و… با سندرم فرسودگی احساسات منفی و نگرش های منفی همراه با سرزنش دیگران اطلاق می­ شود(پرداختچی و همکاران۱۳۸۸: ۲۸).

• کاهش عملکرد فردی^[۳۳]: کاهشعملکردفردیبهکاهشاحساسشایستگی،کاهشاحساس کارآمدی و عدم رضایت از عملکرد فردی اشاره می­ کند که فردتمایلداردتا خود را به طور منفی ارزیابی کند، از خود احساس ناراحتی می­ کند و از عملکرد خود راضی نیست(فهیم نیا و همکاران،۱۳۹۰: ۱۸).

فصل دوم

ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق

مقدمه

رقابت جهانی اهمیت نظریه ­ها از قبیل نوآوری، پاسخی انعطاف­پذیر به هر تغییر مداوم را پررنگ می­ کند.سازمان­ها در طلب مکان­های جدید برای مزیت رقابتی پایدار هستند.­­منابع انسانی یکی از عوامل بسیار مهم در ایجاد مزیت است که نمی­تواند به راحتی توسط رقبا تقلید شود و برای هر سازمانی معین است.رفتارهای کاری مانند رفتارهای شهروندی سازمانی توجه زیادی را می­طلبند چون آن­ها به فعالیت­های اثربخش سازمانی کمک ‌می‌کنند. ، برای دست یافتن به سازمانی اثربخش در آغاز، رفتار­های شهروندی سازمانی به عنوان رفتارهای کاری که احتیاطی هستد مشخص می­شوند. مثال­های رفتار شهروندی شامل: کمک به همکاری که غایب است، داوطلبانه وظایف اضافی انجام دادن، به صورت مشتاق شرکت را در مأموریت­های عمومی نشان دادن ، فعالیت در راه ­هایی که اصول اخلاقی را بهبود ­دهد و تعارض بین شخصی غیر مفید را حل کردن است(ارکوتلو،۲۰۱۱: ۵۳۲). محققان مطالعات زیادی جهت علّت­های تصمیم کارکنان در به جا­آوردن رفتار شهروندی سازمانی انجام داده ­اند. این مطالعات نوعاً رویکرد تغییر اجتماعی در هر کارمند را نشان می­دهد، تعهد به سازمان ‌بر اساس باورهای آنان از تعهد سازمان به آنان است. (ارکوتلو،۲۰۱۱: و۵۳۳).

خستگی مفرط ، یک خطر شغلی جدی است، زیرا با کارگریزی،جابجایی شغلی،عملکرد ضعیف و تحلیل سلامت ارتباط دارد.عوامل تنش­زای شغلی و سختی و فشار کار بر کارکنان منجر به کاهش عملکرد شغلی و مشکلات روانی – اجتماعی و در نتیجه ایجاد فرسودگی شغلی در کارکنان می­ شود.

۲-۱) مبانی نظری

۲-۱-۱) رفتار شهروندی سازمانی

۲-۱-۱-۱) تعاریف رفتار شهروندی سازمانی

هر چند واژه رفتار شهروندی سازمانی اولین بار به وسیله بتمن و ارگان ^[۳۴] مطرح گردید ولی این مفهوم از نوشتارهای بارنارد ^[۳۵] ‌در مورد تمایل به همکاری و مطالعات کتز و­کان^[۳۶] ‌در مورد عملکرد و رفتارهای خودجو­ش^[۳۷] و فراتر از انتظارات نقش^[۳۸] ناشی شده است(رامین مهر و همکاران،۱۳۸۸: ۶۸) . اصطلاح رفتار شهروندی سازمانی به فعالیت­ها و رفتارهای اضافیکارکناناطلاقمی­گرددکهاثربخشیسازمانی را بهبودمیبخشد(نجات،کوثر نشان و میرزاده،۱۳۸۸: ۷۴). این تعریف بر سه ویژگی اصلی رفتار شهروندی تأکید دارد:اوّل اینکه این رفتار داوطلبانه و اختیاری است؛یعنی نه یک وظیفه از پیش تعیین شده است و نه بخشی از وظایف رسمی فرد است. دوم اینکه مزایای این رفتار، جنبه سازمانی دارد ‌به این معنا که این رفتار کارکرد کارآمد سازمان را اشاعه می­دهد و ویژگی سوم این است که به صراحت یا به طور مستقیم در نظام رسمی پاداش ارج داده نمی­ شود(فانی،دانایی فرد و زکیانی،۱۳۹۲: ۱۳۶).

جدول۲-۱ :رفتار شهروندی سازمانی از دیدگاه محققان