ریسک از منظر کلی به دو دسته تقسیم می‌شود. ریسک غیر سیستماتیک و ریسک سیستماتیک

ریسک سیستماتیک^[۴] :

ریسک سیستماتیک عبارت از عدم اطمینان از باده آتی به دلیل عدم امکان کنترل حرکت های بازار به عنوان یک کل است .این ریسک ماهیتی بیرونی داشته و منشا آن نیروهای خارج از شرکت نظیر فاکتور های اقتصاد کلان، تغییر قوانین ،مقررات مالیاتی، تغییر نرخ بهره و …. که مؤثر بر کل اقتصاد هستند می‌باشد. ( محارمی ،۱۳۹۱)

۱-۱۱-۲٫ریسک غیر سیستماتیک ^[۵]:

آن بخش از ریسک کل است که منحصر به یک شرکت یا صنعت است .عواملی از قبیل مدیریت، ظرفیت، ترجیحات مصرف کننده و اعتصابات کارگری باعث نوسان در بازده های یک شرکت می‌شود. عوامل غیر سیستماتیک عمدتاً مستقل از عوامل تأثیر گذار بر بازار اوراق بهادار هستند .چون این عوامل یک شرکت را تحت تأثیر قرار می‌دهند و آن ها باید برای هر شرکت بررسی شوند.

ریسک غیر سیستماتیک توسط انحراف معیار مورد محاسبه قرار می‌گیرد. که از طریق فرمول زیر محاسبه می‌شود :

Ϭ : ریسک یا انحراف معیار

r :بازده ماهیانه شرکت

r͞: میانگین بازده ماهیانه شرکت

n : تعداد ماه های محاسبه شده ی بازده در سال

۱-۱۲٫ جامعه و واحد تحلیل آماری

جامعه آماری این تحقیق سه صنعت از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار به جز شرکت های سرمایه گذاری و بانک ها می‌باشند.

۱-۱۳٫ نمونه و روش نمونه گیری

از آنجایی که پژوهش حاضر از جنبه ماهیت و نوع آن توصیفی می‌باشد لذا نیازی به نمونه گیری نداریم.

۱-۱۴٫ ابزار و روش گردآوری داده ها

برای گرد آوری در این پژوهش از روش های مختلفی استفاده شده است که شامل کتب مالی مختلف، ژورنال های علمی و جستجو در پایگاه الکترونیکی سازمان بورس و اوراق بهادار تهران نظیر www.tsetmc.com و www.irbourse.ir می‌باشد. هم چنین برای استخراج داده های مالی از نرم افزار تدبیر پرداز و ره آورد نوین استفاده شده است.

۱-۱۵٫ روش های تحلیل داده ها

در این تحقیق جهت سنجش کارایی و رتبه بندی از روش DEA، نرم افزار DEA MASTER و DEA SOLVER استفاده خواهد شد و جهت آزمون فرضیه نیز از آزمون رگرسیون و نرم افزارSPSS استفاده می‌گردد .هم چنین در این تحقیق از نرم افزار Fuzzy Topsis 2013 نیز استفاده خواهد شد.

۱-۱۶٫ محدودیت­های پژوهش

1. 1. کمبود منابع مربوط در ژورنال های داخلی و خارجی

1. 1. عدم دسترسی به برخی از صورت های مالی حسابرسی شده و ناقص بودن اطلاعات مالی مربوط به شرکت ها

1. 1. عدم کارایی نرم افزار تدبیر و ره آورد نوین در زمینه ارائه اطلاعات مربوط به شرکت ها و دادن گزارش های مالی مربوط به آن ها

1. عدم امکان بررسی همه ی شرکت های بورسی به دلیل متفاوت بودن سال مالی

۱-۱۷٫ واژگان کلیدی پژوهش

۱-۱۷-۱٫تحلیلی پوششی داده ها :

این تکنیک یکی از اصلی‌ترین مدل‌های ریاضی برای سنجش کارایی واحد های تصمیم گیری (DMU) است .مدل‌های اصلی این تکنیک شامل مدل CCR و مدل BCC می‌باشد.

۱-۱۷-۲٫ورودی (نهاده ):

عاملی است که با افزایش آن با حفظ تمام عوامل دیگر، کارایی کاهش و با کاهش آن کارایی افزایش می‌یابد .

۱-۱۷-۳٫خروجی (ستاده) :

عاملی است که با کاهش آن عوامل دیگر کارایی کاهش و با افزایش آن کارایی افزایش می‌یابد .

۱-۱۷-۴٫کارایی :

نسبت ستاده های تولید شده به داده های لازم برای تولید ستاده ها می‌باشد .

۱-۱۷-۵٫بازده سهام :

بازده سرمایه گذاری در سهام عادی، در یک دوره ی معین با توجه به قیمت اول و آخر دوره و منافع حاصل از مالکیت به دست می‌آید .

۱-۱۷-۶٫ریسک غیر سیستماتیک شرکت :

آن بخش از ریسک کل است که منحصر به یک شرکت یا صنعت است .عواملی از قبیل مدیریت، ظرفیت، ترجیحات مصرف کننده و اعتصابات کارگری باعث نوسان در بازده های یک شرکت می‌شود .

۱-۱۷-۷٫تاپسیس فازی :

الگوریتم تاپسیس فازی، یکی از تکنیک های رایج تصمیم گیری است که در بسیاری از موقعیت های گوناگون تصمیم گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع تکنیک تاپسیس فازی، تعمیمی از تکنیک تاپسیس در محیط فازی است.

فصل دوم

ادبیات موضوع

۲-۱٫مقدمه :

در این فصل ابتدا بازدهی و ریسک مورد بحث قرار می‌گیرد و در ادامه به تعریف کارایی و انواع کارایی و هم چنین روش های مختلف اندازه گیری کارایی پرداخته می‌شود. در مرحله ی بعد تحلیل پوششی داده ها به عنوان یک روش غیر پارامتریک در اندازه گیری کارایی و مدل‌های اساسی ارائه شده در تحلیل پوششی داده ها مورد بحث قرار می‌گیرد. در ادامه به مفاهیمی همچون کارایی بازار، بازار های کارا، بازده سهام و بورس اوراق بهادار اشاره می‌گردد و سپس روش تلفیقی تاپسیس فازی و DEA مورد بحث قرار می‌گیرد و در نهایت برخی از مطالعات انجام گرفته در داخل و خارج کشور که در این حوزه ی تحقیق می‌باشد بیان می‌گردد .

هدف از این پایان نامه بیان این موضوع می‌باشد که ریسک و بازدهی یک شرکت را می‌توان از طریق میزان کارایی آن تخمین زد یا خیر. بدین منظور لازم است ابتدا مفاهیم ریسک و بازدهی تعریف گردند.

۲-۲٫ریسک و بازدهی

در ادبیات مالی ریسک و بازده دو رکن اصلی تصمیم گیری برای سرمایه گذاری اند و همواره بیشترین بازدهی با توجه به حداقل ریسک، معیاری مناسب برای سرمایه گذاری است (گالاجدرا^[۶]، ۲۰۱۴).

ریسک به عنوان احتمال اختلاف بین بازده واقعی و بازده مورد انتظار تعریف شده و به دو دسته تقسیم می‌گردد.

دسته اول شامل ریسک هایی است که به عوامل داخلی شرکت مربوط هستند مانند ریسک مدیریت، ریسک نقدینگی، ریسک ناتوانی در پرداخت بدهی ها و … که به آن ریسک غیر سیستماتیک یا غیر نظام مند (کاهش پذیر) گفته می‌شود و دسته دوم ریسک هایی هستند که مربوط به شرایط کلی بازار نظیر شرایط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و … می‌باشند و تحت عوامل ریسک سیستماتیک یا نظام مند (B) شناخته می‌شود. سرمایه گذاران در بازار سرمایه سعی دارند منابع خود را به سمتی سوق دهند که بیشترین بازدهی و کمترین ریسک را داشته باشد. از این‌رو آگاهی از میزان ریسک شرکت ها، می‌تواند نقش بسزایی در تصمیم گیری افراد داشته باشد (چن و همکاران^[۷]، ۲۰۱۳).

۲-۲-۱٫بازارهای مالی :

شرکت های ‌بازرگانی برای تامین مالی فعالیت خود به حجم بالایی از سرمایه نیاز دارند. این شرکت ها برای اینکه بتوانند رشد و توسعه کنند نیازمند سرمایه گذاری بالایی هستند.

دولت‌ها نیز به منظور ارائه بهتر خدمات و کالاها به مردم نیازمند این هستند که حجم بالایی پول وام بگیرند. بازارهای مالی این امکان را برای شرکت ها و دولت‌ها فراهم می‌سازند که آن ها بتوانند از طریق فروش اوراق بهادار نیاز های خود را برطرف سازند. سرمایه گذاران نیز از طریق خرید اوراق بهادار بازده و رفاه خود را افزایش می‌دهند .