در این نوع اشتغال فرد شاغل کار خود را با بهره گرفتن از امکانات رایانه ای انجام میدهد و حاصل کار را (که میتواند محصولی مانند یک نرم افزار یا خدمتی نظیر کاوش باشد) از طریق اینترنت در اختیار کارفرما یا مشتریان قرار میدهد. جالب تر آنکه دریافت دستمزد یا پرداخت مبالغ نیز با بهره گرفتن از اینترنت و از طریق مجاری اعتباری اینترنتی نظیر حسابهای اینترنتی و کارتهای اعتباری صورت میگیرد. مجموعه این فعالیت ها و تعاملات در قالب آنچه که امروزه تجارت الکترونیک نامیده می شود، قابل بررسی است. (موسوی ، ۱۳۸۲)
در حقیقت تجارت الکترونیکی یکی از نمودها و کاربردهای ویژه فناوری اطلاعات است و هم اکنون حجم وسیعی از تعاملات بازرگانی در کشورهای پیشرفته به شیوه الکترونیکی صورت می پذیرد. بر اساس آمارهای رسمی اعلام شده، تجارت الکترونیکی آمریکا طی سال ۲۰۰۲ بالغ بر ۶/۱ هزار میلیارد دلار بوده است که پیشبینی می شود در سال ۲۰۰۶ به ۱/۷ هزار میلیارد دلار برسد. تجارت الکترونیکی مالزی در سال ۲۰۰۲، ۷/۱۳ میلیارد دلار بود که پیشبینی می شود در سال ۲۰۰۶ به بیش از ۱۵۸ میلیارد دلار خواهد رسید. بدیهی است که رسیدن به چنین حجم های دلاری در تجارت الکترونیکی بر اساس برنامه ریزی و استفاده از فرصتهای تجاری امکان پذیر خواهد بود.
شرکت هایی مانند یاهو ، ای بی و آمازون[۱۴] و دیگران در مدت کوتاه توانسته اند ارزش بسیاری را کسب نمایند. آمارها نشان میدهد که در طی ۵ سال آخر قرن گذشته ارزش برخی از این شرکت ها بیش از ۲۰۰ برابر شده است. کارآفرینی در اینترنت به این موارد خلاصه نمی شود و موارد بسیاری خصوصاًً در زمینه نرم افزارهای مبتنی بر شبکه و همچنین محتویات شبکه وجود دارد. کارآفرینی در شیوه های جذب مشتریان اینترنتی، بازاریابی اینترنتی، همکاری ها و شبکه های مجازی، واقعیت مجازی، آموزش و کار از راه دور و … همه و همه گستردگی کارآفرینی در عصر اطلاعات را نشان میدهند. (شهیدی ، ۱۳۸۲)
اینترنت شبکه ای مجازی است که تا حد زیادی مستقل از محل میباشد. این شبکه بازاری بدون مرز است که می توان به راحتی در آن تجارت نمود. برای این منظور می بایست افراد کارآفرین با ایده هایی نو، شرکت هایی اینترنتی را تأسيس کنند و پس از مدتی که ارزش فوق العاده ای یافتند آن ها را بفروشند.
گسترش روز افزون اینترنت در عرصه های گوناگون خدمات که بر مبنای پیدایش نیازهای جدید صورت میگیرد، سبب شده است تا هر روز افراد بیشتری جذب این بازار کار مجازی شوند و شانس خود را در یافتن مشاغل مناسب امتحان کنند. مؤسسات، سازمانها و نهادهای خصوصی و دولتی در همه کشورها بر آن شده اند تا معرفی محصولات و خدمات خود را در بستر اینترنت انجام دهند، از این رو اولین نیازی که فرا روی آن ها قرار میگیرد؛ مراجعه به افرادی است که از دانش و مهارت کافی برای انجام چنین فعالیت هایی برخوردار باشند. طبیعی است که امروز نمی توان مؤسسه ای را عاری از متخصصان فناوری اطلاعات یافت. ورود رایانه و فناوری های مرتبط با آن به بازار کار و تجارت و کاربرد روز افزون تعاملات اینترنتی سبب شده است که بازاری دائمی برای متخصصان فناوری اطلاعات به وجود آید. بنا براین فناوری اطلاعات به عنوان یک پدیده به نوبه خود سبب کارآفرینی در حوزه های مختلف گردیده است.
۲-۲-۱۵- ویژگی های مؤثر فناوری اطلاعات در کارآفرینی
فناوری اطلاعات با برخورداری از ویژگی ها و قابلیت های مختلف توانسته است انعطاف پذیری شایان توجهی را در زمینه کارآفرینی از خود نشان دهد. همین ویژگی ها سبب افزایش کارایی این فناوری در امر کارآفرینی و ایجاد اشتغال شده اند. در یک نگاه کلی می توان به برخی از این ویژگی ها اشاره نمود:
▪ افزایش سرعت :محاسبه و پردازش سریع اطلاعات و انتقال فوری آن، زمان انجام کار را کاهش و در نتیجه بهره وری را افزایش میدهد. فناوری اطلاعات امکان جستجو و دستیابی سریع به اطلاعات را نیز فراهم میکند.
▪ افزایش دقت :در مشاغل مبتنی بر انسان دقت انجام کار متغیر است؛ در حالی که فناوری اطلاعات دقتی بالا و ثابت را تامین و تضمین میکند. در انواع فعالیت های پردازشی و محاسباتی دقت کامپیوتر به مراتب بیشتر از انسان است.
▪ کاهش اندازه فیزیکی مخازن اطلاعات :با توسعه فناوری اطلاعات و به کارگیری آن دیگر لزومی به حمل و نگهداری حجم زیادی از کتاب های مرجع تخصصی وجود ندارد. به راحتی می توان در هر دیسک فشرده اطلاعات چندین کتاب را ذخیره نموده و یا آنکه منابع مورد نیاز را از طریق شبکه های رایانه ای دریافت نمود.
▪ رفع برخی از فسادهای اداری :استفاده از فناوری اطلاعات شفافیت در انجام کارها را افزایش میدهد و بسیاری از واسطه ها را حذف میکند. این دو مزیت کلیدی منجر به رفع برخی از فسادهای اداری خصوصاًً در سطوح پایین میشوند.
▪ ایجاد امکان کار تمام وقت :به کمک فناوری اطلاعات بسیاری از استعلام ها و مراجعات افراد و غیره از طریق شبکه های کامپیوتری و به صورت خودکار انجام میگیرد. بنابرین می توان به صورت بیست و چهار ساعته از آن بهره گرفت.
▪ ایجاد امکان همکاری از راه دور :مخابرات، تلفن، تله کنفرانس، ویدئو کنفرانس و همچنین سیستم های همکاریEDIو غیره نمونه هایی از کاربردهای فناوری اطلاعات در این زمینه هستند.
▪ کاهش هزینه های سیستم یا سازمان :با توجه به موارد فوق به خصوص افزایش سرعت که باعث انجام تعداد کار بیشتر می شود و انجام کار تمام وقت، بهره وری سیستم افزایش مییابد و در نتیجه باعث کاهش مقدار زیادی از هزینه ها میگردد. (استیونسون[۱۵] و دیگران ، ۱۹۹۰)
۲-۲-۱۶-آشنایی با منافع اقتصادی کارآفرینی دانشگاهی
کارآفرینی در دانشگاهها علاوه بر اثرات مثبتی که میتواند در زمینهی توسعه نوآوری، افزایش رفاه، رشد اقتصادی، و ایجاد اشتغال در اقتصاد محلی و فراتر از آن در اقتصاد کشور داشته باشد، یک منبع درآمدی پایدار نیز برای دانشگاه به حساب میآید. برای تشریح چگونگی این درآمدزایی لازم است درباره فرایند تجاریسازی تکنولوژی توضیح داده شود. فرایند تجاریسازی عبارت است از تبدیل فنآوریهای دانشگاه به محصولات/خدمات/کسب و کارهای جدید که از یک سو اثرات مثبتی بر رفاه جامعه دارد و از سوی دیگر درآمدهایی ایجاد میکند که هم مخترع، هم دانشگاه، و هم نهادهای اثرگذار بر کارآفرینی از آن برخوردار میشوند و میتوانند فعالیتهای خود را گسترش دهند.
در این بخش گامهای عمومی یک فرایند تجاریسازی تکنولوژی ذکر میگردد:( گروه صنعتی بهبود ، ۱۳۸۸)
۱- تحقیق: مشاهدات و تجربیات به دست آمده در خلال فعالیتهای تحقیقاتی غالباً منجر به کشفیات و اختراعات میشود. یک اختراع عبارت است از هر فرایند، ماشین یا ترکیبی از مواد که مفید و سودمند باشد. بیشتر مواقع چند محقق در یک اختراع سهیم هستند.
۲- افشای اولیه: برقراری ارتباط اولیه با دفتر ثبت تکنولوژی برای بحث در خصوص اختراع و کسب راهنمایی درباره نحوه افشا، ارزیابی و فرایند حفاظت که در ذیل توضیح داده میشوند.