• موسیقی

یکی از روش هایی که به ویژه در سال های اخیر در غرب متداول شده است، پخش موسیقی برای افزایش عملکرد شغلی و روحیه کارکنان در هنگام کار است. دلیل توجیه این روش آن است که موسیقی باعث می شود دوره های ملامت و خستگی کاهش پیدا کند و کارکنان هوشیار باقی بمانند. تحقیقات نشان می‌دهد که کارکنان از شنیدن موسیقی در محل کار خود لذت می‌برند و معتقدند با شنیدن موسیقی در هنگام کار، بر میزان تولید آنان افزوده می شود (امیری و دیگران، ۱۳۸۷)

• اثر جنبه فیزیکی ارگونومی بر بهبود کار

– آثار ادراکی

روان شناسان در پژوهش های خود نشان داده‌اند که روشنایی زیاد قدرت بینایی را افزایش داده ادراک را دقیق تر و حرکات آن را آسان تر می‌سازد و از سوی دیگر انسان در محیط روشن تر رنگ ها را بیشتر تشخیص می‌دهد. عملکرد کارکنان تحت تاثیر تیز بینی آن ها قرار می‌گیرد. تیز بینی به همان اندازه که به مکانیسم های بینایی فرد وابسته است به روشنایی محیط کار نیز وابسته است که البته میزان روشنایی در مشاغل مختلف متفاوت است .

-آثار روانی

نور شدید موجب افزایش تمرکز می شود و خستگی اندام های حسی و حرکتی را به شدت کاهش می‌دهد تحقیقات نشان داده است که نور سفید خلق و خوی انسان را بهبود بخشیده و نیروهای انگیزشی فرد را بر فعالیت بیشتر متمرکز می‌کند.

قدرت بینایی افراد با بالا رفتن سن کاهش می‌یابد ‌بنابرین‏ به همین نسبت نیاز افراد به روشنایی افزایش می‌یابد. نشان داده‌اند که روشنایی متناوب گاهی باعث نقصان در عملکرد می شود .

هرگاه میزان شدت نور به طور مداوم تغییر کند چشم ها باید مرتب خود را با آن سازش دهند که این موضوع موجبات خستگی چشم را به وجود آورده و ادراک دیداری را مختل می‌سازد و در نتیجه کارایی فرد کاهش می‌یابد نوری که به صورت متمرکز از یک نقطه می تابد بر روی اجسام سایه های کاملاً واقعی ایجاد می‌کند که موجب پدیداری تضاد می شود و در نتیجه لبه ها و شکل آن ها را بهتر نشان می‌دهد

-اثر گرما بر عملکرد

علت اصلی دشوار بودن کار در محیط گرم عدم امکان مبادله حرارتی بدن با محیط کار است در حالی که حرارت بدن ضمن فعالیت به شدت افزایش می‌یابد از آثار منفی کار در محیط گرم می توان کاهش قدرت بدنی، تقلیل تمرکز و پایین آمدن سرعت واکنش های حرارتی را نام برد. به طور کلی گرما ‌توانش‌های شناختی آدمی را تنزل می‌دهد.

– اثر سرما بر عملکرد

پژوهش ها حاکی از آن است که سرما نیز بر کار و فعالیت ما اثر گذاشته و کارایی فرد را کاهش می‌دهد. پیلر و مک ورث نشان داده‌اند سرعت واکنش های عضلانی و تمرکز در شرایط محیط سرد، ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر می شود

– اثر رطوبت بر عملکرد

رطوبت می‌تواند در عملکرد فرد مداخله کند. هوای مرطوب به خصوص در شرایط گرم فعالیت را دشوار می‌سازد. رطوبت به دو دلیل موجب کاهش کارائی فرد می‌گردد

• • به لحاظ کاهش اکسیژن آزاد در هوا از طریق جایگزین

• به علت اشباع شدن هوا از بخار آب (امیری و دیگران، ۱۳۸۷)

-اثر رنگ ها

رنگ ها هر کدام بر فرد اثر خاص و متفاوتی دارند. که به دنبال آن رفتار و عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. روانشناسی کار، رنگ را در محیط کار به عنوان یک متغیر فیریکی در نظر می‌گیرد که می‌تواند بر میزان بازدهی کارکنان تاثیر بگذارد. در زیر به اختصار اثر بعضی از رنگ ها بیان می شود:

• • خاکستری، رنگی است خنثی که هیچ گرایشی را در برنمی انگیزد و عاری از هرنوع تحریک است و به همین دلیل در صنایع کاربرد فراوان دارد.

• • آبی تیره، این رنگ به دلیل اثری که بر اعصاب پاراسمپاتیک می‌گذارد، منجر به کاهش فشار خون و تعداد تنفس شده؛ احساس امنیت کارمند را افزایش می‌دهد و میزان تنش او را کاهش داده و خستگی روانی و جسمی او تقلیل می‌یابد.

• • سرخ، این رنگ نمایانگر نیروی حیاتی است و به معنای تمایل و رغبت است و احساس گرما را بر می انگیزد و احساس رقابت را تشدید می‌کند و در خالت خستگی و عصبی و فیریکی آزار دهنده است و این رنگ در محیط کار به شرطی می‌تواند کارائی را افزایش دهد که سایر شرایط نا مساعد نباشد.

• زرد، روشن ترین رنگ است و شادی افزاست و باعث خوشرویی و شادمانی می شود و این رنگ امید بخش و دلالت کننده است. این رنگ در محیط کار افراد را در رهایی از مشکلات و موانع و تعارضات یاری می بخشد (امیری و دیگران، ۱۳۸۷)

-اثر فضای کار بر عملکرد

اجرای طرح فضای باز محل کار می‌تواند باعث افزایش تماس و ارتباط افراد با یکدیگر و میزان اجتماعی شدن کارکنان را افزایش می‌دهد و هزینه های آن در مقایسه با روش های سنتی کمتر است.

همچنینی در مطالعه ای هم که توسط کوچران و همکارانش در سال ۱۹۸۴ در زمینه ویژگی های مدیران امور کارکنان انجام شد نتایج زیر به دست آمد :

• • مدیران سلطه گر و علاقه مند به پیشرفت؛ دکوراسیون اتاق کار خود را با لوازم و مبلمان استاندارد تزئین می‌کردند

• • مدیران درونگرا در اتاق کار خود گل و گیاه و تابلوی نقاشی می گذاشتند تا بدین وسیله اتاق کارشان تداعی کننده محل زندگی آنان باشد

• مدیران منظم در اتاق کار خود کاریکاتور می گذاشتند تا نشان دهند، هر چند تمیز و وسواس هستند، اما از حس شوخ طبعی نیز برخوردارند (امیری و دیگران، ۱۳۸۷)

جدول شماره ۲-۲ تاثیر عوامل ارگونومیک بر بهبود عملکرد

ردیف

متعیرهای محیط کار

بهبود عملکرد

۱

روشنایی

نور شدید قدرت بینایی را افزایش، ارداک را دقیقتر، کاهش خستگی اندام های حسی و حرکتی، افزایش نیروهای انگیزشی فرد بر فعالیت

۲

میز و صندلی

کاهش نیروهای ماهیچه ای و تنش در عضلات، جریان صحیح و بهتر خون، کاهش درد در ناحیه پشت و عصب سیاتیک

۳

سر و صدا

سر و صدای بلند، یادگیری و یادسپاری را مختل، کاهش تمرکز در فرد، خستگی چشم و ادراک دیداری، فراموشی، کاهش جنبه ذهنی و شناختی عملکرد فرد

۴

درجه حرارت

محیط گرم، کاهش قدرت بدنی، تقلیل تمرکز و پایین آمدن سرعت واکنش های حرکتی، و سرما کارایی فرد را کاهش، کاهش سرعت واکنش های عضلانی و تمرکز، رطوبت، کاهش کارایی فرد

۵

رنگ

آبی تیره، کاهش فشار خون و افزایش احساس امنیت کارمند، کاهش میزان تنش، سرخ، افزایش احساس رقابت، زرد، شادی افزا،امید بخش.