۲-۲-۱۰-۲ ) نقش و وظیفه آنکتاد و در پروسه الحاق
در اجلاس نهم آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد) در سال ۱۹۹۶ جامعه بین‌المللی، مشارکت کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای در حال گذار در نظام تجاری بین الملل را وسیله ای برای حداکثر رساندن منافع این کشورها در جریان جهانی شدن و آزاد سازی شناخته و نقش اصلی آنکتاد در زمینه تجارت را تسهیل و توسعه چنین مشارکتی تعریف نمود. در چنین بستری وظیفه یاری به کشورها برای الحاق به سازمان تجارت جهانی بر عهده آنکتاد گذاشته شد. قانون عمومی‌حاکم بر الحاق در بند یک ماده ۱۲ موافقتنامه مراکش برای تأسیس سازمان تجارت جهانی ( موافقتنامه جهانی تجارت) اظهار می‌دارد که هر کشور (و یا محدوده گمرکی مستقل) می‌تواند با شرایط توافق شده میان آن کشور ( و یا محدوده گمرکی) با اعضای این سازمان، بدان ملحق شود.
این بدان معنا است که در عمل- هر چند مقرارت موافقتنامه های چند جانبه باید مبنای تعهدات باشد، بسیاری از مسائل مشمول موافقتنامه چند جانبه می‌تواند موضوع مذاکره و اعمال فشار از سوی اعضای سازمان تجارت جهانی در جریان الحاق قرار گیرد.(دبیرخانه آنکتاد، ،۱۳۸۱)
۲-۲-۱۰-۳) فرایند الحاق
بر خلاف دیگر سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد و صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، شرایط الحاق به سازمان تجارت جهانی به مانند گات نشانگر خصوصیات خاص این سازمان به عنوان نهادی« فراگیر» برای اداره اجرا و مذاکرات تعهد آور قرار دادی بین دولت‌ها در خصوص روابط تجاری آن ها است. در این سازمان اعضا متعهد می‌شوند که اصول و قوانین موافقتنامه های تجاری چند جانبه را بپذیرند، اصول و قوانینی که مستقیما بر رویه ها و سیاست‌های تجاری آن ها تأثیر می‌گذارد. الحاق رویه ای یک جانبه است، بدین معنی که اعضای سازمان خواسته ها و تقاضاهای خود را به کشور متقاضی اعلام می‌کنند، در حالی که کشور متقاضی نمی‌تواند از اعضاء چیزی بخواهد. تقاضا ی کشورهای عضو این است که در مقابل حق استفاده از منافع آزاد سازی که در نتیجه مذاکرات تجاری چند جانبه قبلی حاصل آمده است. کشور متقاضی باید «حق عضویت» به شکل امتیاز دهی در نرخ تعرفه ها، قبول تعهد برای یارانه های کشاورزی و تجارت خدمات بپردازد. البته پس از قبول عضویت، با کشور جدید مانند دیگر اعضا رفتار می‌شود و این کشور می‌تواند بر مبنای اصل رفتار متقابل در مذاکرات آتی سازمان در قبال امتیازاتی که می‌دهد از طرفهای تجاریش امتیاز بخواهد.(دبیرخانه انکتاد ،۱۳۸۱، ۱۹)
سازمان جهانی تجارت رکن حقوقی و نظام سازمانی چندجانبه تجاری است. این سازمان تعهدات قراردادی اعضا و نحوۀ اجرای قوانین و مقررات تجاری داخلی توسط دولت‌ها را مقرر می‌کند و مجمعی است که در آن روابط تجاری کشورها از طریق بحث، مذاکره و داوری شکل می‌گیرد. به هر حال این سازمان به احتساب متقاضیان عضویت در آن در حال حاضر متشکل از ۱۸۴ کشور عضو است که این رقم در مقایسه با اعضای سازمان ملل متحد (۱۹۴ عضو) رقم چشمگیری است. اما مسئله عضویت در سازمان جهانی تجارت بدین‌صورت است که اعضای آن چهار گروه‌اند:
۲-۲-۱۰-۴) اعضای اصلی
می‌توانند از همه حقوق مندرج در اساسنامه جهانی تجارت بهره‌مند شوند و ملزم به اجرای قطعنامه‌های صادره از طرف سازمان جهانی تجارت هستند.
۲-۲-۱۰-۵) اعضای ناظر
این کشورها با پرداخت سالانه ۱۵۰۰ فرانک سوئیس، از مدارک و اسناد سازمان استفاده و در جلسات آن شرکت می‌کنند ولی تعهدی در اجرای قطعنامه‌های آن ندارند. کشورهای ناظر مانند اعضا، باید گزارش سیاست تجاری خارجی و تحولات آن را به این سازمان تسلیم کنند و هر سال مبلغی به عنوان کمک داوطلبانه به آن بپردازند.
۲-۲-۱۰-۶) اعضای دوفاکتو
اعضای تحت‌الحمایه هستند. یعنی کشورهای استقلال یافته‌ای که موافقتنامه از قبل شامل حال آن ها (هنگامی که مستعمره یکی از کشورهای عضو سازمان بوده‌اند) شده است و حال می‌توانند با حمایت و اعلامیه صادر شده از سوی کشور استعمارگر سابق و البته ارائه درخواست به صورت عضو اصلی سازمان درآیند.
۲-۲-۱۰-۷) عضویت موقت
این وضع تنها دربارۀ تونس مصداق دارد. این کشور چندین سال به دلایل خاص اقتصادی – سیاسی – اجتماعی خود از این وضع استفاده کرد و به گفتۀ یکی از مسئولان سازمان جهانی تجارت، مورد تونس را می‌توان یک تصادف تاریخی در طول عمر این سازمان دانست. تفاوت عضو کامل و موقت در این است که عضو موقت از حق رأی و دیگر حقوق اعضای کامل به‌ویژه امتیاز‌های تعرفه‌ای محروم است.
در حال حاضر، ۱۶۰ کشور عضو رسمی، و ۲۴ کشور نیز عضو ناظر هستند. اعضای ناظر باید مذاکرات مربوط به عضویت رسمی خود را در طول پنج سال از زمان پذیرفتنشان به عنوان عضو، ناظر، با سازمان شروع کنند.
نمودار تشریفات الحاق به سازمان تجارت جهانی، مراحل مختلفی را که باید توسط کشور متقاضی الحاق طی شود را نشان می‌دهد.
نمودار (۲-۲-۲) : تشریفات الحاق به سازمان تجارت جهانی[۱۴]
درخواست الحاق (ارسال نامه ای رسمی به مدیر کل سازمان تجارت جهانی)
ارسال نامه مذبور به اعضا
(شورای عمومی) درخواست الحاق و تشکیل گروه کاری- بررسی حدود امتیازات و تعیین رئیس گروه کاری
تسلیم گزارش رژیم تجارت خارجی کشور متقاضی به دبیرخانه
طرح سوالات مربوط به گزارش مذبور توسط اعضای سازمان
و پاسخ‌گویی توسط متقاضی الحاق
] مسیر مذاکرات (گروه کاری) [بررسی رژیم تجارت خارجی و انطباق آن با موافقتنامه های WTO و شرایط خاص الحاق
تهیه بیش نویس گزارش گروه کاری برای ارائه به شورای عمومی‌کنفرانس وزیران، پیش نویس تصمیم (در مورد الحاق اکثر متقاضی) پروتکل الحاق
] مسیر مذاکرات مربوط به دسترسی به بازار خدمات [مذاکرات مربوط به تعهدات مربوط به حمایت داخلی در بخش کشاورزی یارانه های صادراتی
جدول امتیازات و تعهدات در مورد کالاها
] مسیر مذاکرات مربوط به دسترسی به بازار خدمات [مذاکرات مربوط به تعهدات خاصی در مورد خدمات
جدول تعهدات خاصی در مورد خدمات
۲-۲-۱۱) سازمان تجارت جهانی و کشورهای در حال توسعه
شورای عمومی‌کنفرانس وزیران، تأیید گزارش گروه کاری و تصویب پیش نویس، تصمیم مربوط به الحاق کشور متقاضی ( با اکثریت آرای)
سی روز پس از تأیید کشور متقاضی الحاق
قبول پروتکل الحاق از سوی کشور متقاضی الحاق
پروتکل لازم الاجرا و کشور متقاضی الحاق عضو سازمان می‌گردد.
در فصل چهارم گات تحت عنوان تجارت و توسعه، امتیازات ویژه‌ای برای جذب ممالک در حال توسعه در نظر گرفته شده است که مهمترین آن ها عبارتند از:
الف- ممالک توسعه یافته صنعتی پذیرفته اند که در برابر ممالک در حال توسعه از اصل مساوی بودن و متقابل بودن امتیازات که از اصول اولیه حاکم بر مذاکرات گات است، صرف نظر کنند. و با کاهش یا حذف موانع بر سر راه صادرات ممالک در حال توسعه از امتیازات و تعهدات متقابل مساوی چشم پوشی نمایند.
