جستجوی رفتار^[۷۵]، بخش مهم دیگر از رفتارهای خودتنظیمی است. خودتنظیم‌گران خوب کسانی هستند. که سطوح تلاش­شان را برای انجام تکالیف و اهدافشان تنظیم ‌می‌کنند آن­ها زمان انجام وظایف و به پایان رساندن و هم چنین طلب کمک کردن را می­دانند. (همان منبع).

سرانجام یادگیرندگان خودتنظیم می ­توانند محیط خود را کنترل کنند. البته آن ها نمی­خواهند کنترل کاملی بر بافت کلاس و تکالیف تحصیلی داشته باشند. زیرا آن­ها بر طبق شناخت، انگیزش و رفتار خود عمل ‌می‌کنند و برخی از جنبه­ های محیط را می ­توانند کنترل کنند. برای مثال یادگیرندگان خودتنظیم خوب سعی ‌می‌کنند که حواس­پرتی­ها را با سوال پرسیدن از دیگران یا به وسیله تغییر دادن مکان خود کنترل کنند. هم چنین خودتنظیم گران خوب سعی ‌می‌کنند قلمرو تکالیف خود و هنجارهای کلاسی را بشناسند و یادگیری خود را به طور شایسته و مطابق با نیازها تنظیم کنند (فتاحی، ۱۳۸۹).

۲-۲-۵- راهبردهای یادگیری خودتنظیمی:

منظور از راهبرد (استراتژی) یک برنامه یا نقشه کلی است که از مجموعه­ عملیات تشکیل می­یابد و برای رسیدن به یک هدف معین طراحی و اجرا می­ شود (سیف، ۱۳۸۷).

یکی از جنبه­ های مهم در یادگیری دانش ­آموزان و عملکرد تحصیلی آن­ها در محیط کلاس خود نظم دهی شناختی و رفتاری است. (کورئو و مندینانچ^[۷۶]، ۱۹۸۳؛ کورنو و راهرکمپر۱۹۸۵؛جعفری، ۱۳۸۸).

راهبردهای یادگیری خودتنظیم روش­های مشخص می­باشند که هدف آن­ها دست­یابی به دانش و مهارت ‌می‌باشد (نوتا، سوریس، زیمرمن، ۲۰۰۴) راهبردهای یادگیری خودتنظیم دیدگاه نسبتاً جدیدی برای یادگیری و پیشرفت تحصیلی است زیرا راهبردهای یادگیری خودتنظیم ‌به این نکته توجه نموده ­اند که چگونه دانش ­آموز شخصاً فرایند یادگیری خود را فعال کرده، تغییر می­ دهند و تنظیم می­نمایند (سبحانی نژاد و همکاران، ۱۳۸۵).

به عنوان یکی از نظریه پردازان شناختی اجتماعی راهبردهای یادگیری خودتنظیم را نوعی از یادگیری تعیین نموده که در آن دانش ­آموزان به جای این که برای کسب دانش و مهارت ­ها بر معلمان، والدین و همسالان خود تکیه کنند. شخصاً کوشش­های خود را شروع و هدایت ‌می‌کنند و به عبارت دیگر، وی خودتنظیمی را به مشارکت فعال یادگیرنده از نظر رفتاری^[۷۷]، انگیزشی^[۷۸]، شناختی^[۷۹]، فراشناختی^[۸۰] در فرایند یادگیری جهت پیشینه کردن یادگیری اطلاق نمود (فتاحی، ۱۳۸۹).

با توجه به تعاریف مختلفی که از یادگیری خود نظم داده شده وجود دارد، به نظر می­رسد که سه عامل ویژه از آن در عملکرد کلامی مهم می­باشند. در درجه اول یادگیری در برگیرنده­ی راهبردهای فراشناختی است که دانش ­آموزان برای طراحی، نظارت و اصلاح شناخت خود به کار می­برند. (براون^[۸۱]، برانسفورد^[۸۲]، کمبیون^[۸۳]، فرارا^[۸۴] ، ۱۹۸۳؛ زیمرمن و مارتینز و پونز، ۱۹۹۰؛ جعفری، ۱۳۸۸).

مدیریت تکالیف درسی توسط دانش ­آموزان و کنترل تلاش­هایشان در حین انجام این تکالیف، به عنوان عامل مهم دیگری بیان شده است.

برای مثال دانش ­آموزان توان­مندی که در زمینه انجام تکالیف پشتکار دارند، به خاطر سروصدای همکلاسی­ها دچار حواس­پرتی نمی­شوند و درگیری شناختی خود را هنگام انجام تکلیف حفظ ‌می‌کنند. همین عامل باعث می­ شود که عملکرد بهتری داشته باشند. (کورنو و راهرکمپر، ۱۹۸۵ ؛ جعفری، ۱۳۸۸).

سومین جنبه مهم یادگیری خود نظم داده شده که تعدادی از محققین ذکر کرده ­اند، راهبردهای شناختی هستند که دانش ­آموزان جهت یادگیری، یادآوری و ادراک مطالب درسی از آن ها استفاده ‌می‌کنند. (همان منبع)

راهبردهای شناختی متعدد از قبیل مرور ذهنی، بسط دهی و سازمان­دهی باعث درگیری یادگیرنده در انجام تکالیف می­شوند و دست­یابی به سطوح بالاتر پیشرفت تحصیلی را میسر ‌می‌کنند.

پینتریج و دی­گروت برای خودتنظیمی و یادگیری سه راهبرد را اساسی می­دانند(کدیور، ۱۳۸۷):

الف) راهبردهای شناختی، ب) راهبردهای اداره و کنترل تلاش، ج) راهبردهای فراشناختی،

الف) راهبردهای شناختی: راهبردهای شناختی میانجی­های یادگیری هستند که برای نظارت، اداره و کنترل کنش­های شناختی خود به کار می­بریم. شروع این راهبردها به برونر، گودنو^[۸۵] و اوستین^[۸۶]، ۱۹۵۶) برمی­گردد که برای اولین بار ساختار کنونی و دو مفهوم امروزی آن، از این اصطلاح استفاده کردند.

این دسته از راهبردها، راهبردهای خاص تکلیف هستند. راهبردهای شناختی به هر گونه رفتار، اندیشه یا عمل گفته می­ شود که یادگیرنده، در ضمن یادگیری مورد استفاده قرار می­دهد و هدف آن کمک به فراگیری، سازمان­دهی و ذخیره­سازی دانش­ها، مهارت ­ها و سهولت بهره ­برداری از آن­ها در آینده است. این راهبردها هم برای تکالیف ساده و حفظ کردنی و هم برای تکالیف پیچیده­تر که به درک و فهم نیازمند هستند کاربرد دارند(صمدی، ۱۳۸۶).

‌بنابرین‏ راهبردهای شناختی، اقدام­هایی هستند که ما به کمک آن ها اطلاعات تازه را بر این پیوند دادن و ترکیب کردن با اطلاعات قبلاً آموخته شده و ذخیره­سازی آن ها را درحافظه درازمدت آماده می­کنیم.

ب) راهبردهای خودتنظیمی (اداره کنترل و تلاش): راهبردهای هستند که یادگیرندگان از آن برای کنترل و اداره محیط استفاده ‌می‌کنند این راهبردها به دانش ­آموزان کمک می­ کند تا با محیط سازگار شده و آن را با توجه به هدف­ها و نیازهای خود تغییر دهند.

دانش ­آموزان مهارت­ هایی را برای طراحی، کنترل و هدایت یادگیری خود دارند و تمایل دارند یاد بگیرند و قادر هستند کل فرایند یادگیری را ارزیابی کنند و ‌در مورد آن بیاندیشند. (وین، ۱۹۹۵). این راهبرد به دو دسته راهبردهای درونی و بیرونی تقسیم می­شوند.

راهبردهای درونی شامل مدیریت زمان، نحوه تلاش و مدیریت توجه و آگاهی است. راهبردهای بیرونی مانند کمک از افراد دیگر مثل معلمان و همسالان است.(پرلس^[۸۷]، دیگنس^[۸۸] و اشمیس^[۸۹]، ۲۰۰۹).

ج) راهبردهای فراشناختی: فراشناخت به معنای تفکر درباره تفکر است و فرایندی است که در حافظه کاری رخ می­دهد. نخستین بار هارلو^[۹۰] (۱۹۴۹) مفهوم یادگرفتن یادگیری را مطرح ساخت.

راهبردهای فراشناختی، راهبردهای یادگیری هستند که برای نظارت بر راهبردهای شناختی: کنترل و هدایت آن­ها مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد (سیف، ۱۳۸۷).

فلاول^[۹۱] (۱۹۷۹) در مقایسه این دو راهبرد با یکدیگر گفته است، یادگیرندگان ماهر، راهبردهای شناختی را به خدمت می­ گیرند تا به پیشرفت شناختی دست یابند و از راهبردهای فراشناختی استفاده می­ کند تا بر آن پیشرفت نظارت و کنترل داشته باشند. راهبردهای فراشناختی عمده را ‌می‌توان در سه دسته قرار داد.

۱) راهبردهای برنامه­ ریزی، ۲) راهبردهای نظارت و ارزشیابی وکنترل، ۳) راهبردهای نظم­دهی.

۱) راهبردهای برنامه­ ریزی: این راهبر و شامل تعیین هدف برای یادگیری و مطالعه، پیش ­بینی زمان لازم برای مطالعه، تحلیل چگونگی برخورد با موضوع یادگیری و انتخاب راهبردهای یادگیری مفید است. (همان منبع)