دیوان عالی کشور نیز در یکی از آرای خود اشعار داشته است که هرگاه در مصالحه نامه ساختگی، مهر یا امضا یا اثر انگشت منتسب به کسی که ورقه به نام او نوشته شده موجود نباشد چون چنین ورقه ای هیچ گونه سندیتی ندارد، عمل مشمول مواد موضوعه در قسمت جعل و جرم نمی آید(رأی شماره ۲۵۷۴ مورخه ۲۵/۸/۱۳۱۹ شعبه پنجم دیوان عالی کشور).

۲-۱۵-۲-۲ساختن مهر و امضای اشخاص رسمی و غیر رسمی

منظور از امضا هر علامتی است که شخص در زیر سند یا نوشته برای منتسب کردن آن به خود می‌گذارد. در اروپا امضا از قرن ۱۶ میلادی مرسوم بوده و در ایران با آغاز مشروطیت جایگزین مهر به عنوان وسیله ای آسان تر شد. با توجه به روش های گوناگونی که افراد در به دست گرفتن قلم دارند هر شخص در قسمت های خاصی از حروف و کلمات به قلم فشار آورده و برعکس در قسمت های دیگر با ملایمت قلم تا بر روی کاغذ می لغزاند. ‌بنابرین‏ هر چقدر هم که جاعل یک شخص حرفه ای باشند معمولا در تیرگی و روشنی بخش های مختلف کلمات، بریدگی و انحرافات، نقطه های آغاز، درجات دهانه دایره هاو منحنی ها و نظایر آن ها بین امضا و نوشته مجعول با امضای و نوشته واقعی تفاوت وجود داردکه این امر، می‌تواند توسط یک کارشناس مسلط تشخیص داده شود. هرگاه کسی ‌در نامه ای که به نام دیگری است باگذاشتن عبارت از طرف در مقابل نام او امضای خودش رابگذارد به صرف این که طرف مقابل اختیار امضاءکردن نوشته را به او نداده بوده است، جعل امضاءازسوی امضاءکننده تحقق نخواهد یافت، زیرا هیچ نقص ‌و خدشه ای درخود امضاء وجود ندارد.

مهر معمولا ‌از جنس چوب، فلز، سنگ ونظایرآنها ودارای نوشته ها وعلایمی است که مثل امضاء انتساب یک سند یانوشته رابه شخص مدللی می‌سازد. گاهی افرادامضاء خودرا برروی مهری حک می‌کنند واز آن در زیر نوشته ها ونامه هایی که از اهمیت چندانی ازحیث قابلیت انتساب به صاحب مهر برخوردار نیستند استفاده می‌کنند ‌بنابرین‏ جعل این مهر ها حکم جعل مهر امضاء رادارد(احمد متین، ۱۳۳۰ ، ص ۱۰۲).

۲-۱۵-۲-۳خراشیدنیا تراشیدن

منظور از خراشیدن پاک و محو نمودن جزیی از کلمه و منظور از تراشیدن نیز محو کردن و از بین بردن کل کلمه می‌باشد.خراشیدنیا تراشیدن هردو با وسایلی چون تیغ چاقو انجام می‌شوند ، یعنی این که مرتکب حروفی را کمک این وسایل ازروی نوشته یا سند محو می‌کند. تفاوت بین این دو مورد آن است که خراشیدن بخشی از کلمه و حروف را شامل می ‌شود لکن در تراشیدن کل کلمه محو می شود. منظور از خراشیدن این است که یک کلمه یا کلماتی از جمله های متنی به وسیله ابزاری نوک تیز به نحوی تغییر داده شود که قصد تقلب را نیز به همراه داشته باشد به نوعی که خوانندهیا تصمیم گیرنده با رویت سند به محتوای اصلی پی نبرده و به اشتباه بیافتد.

۲-۱۵-۲-۴ قلم بردن

در قلم بردن لزوماً چیزی به سند یا نوشته اضافه نمی شود بلکه مرتکب ممکن است با بهره گرفتن از قلم بخش هایی از یک سند ی نوشته را ناخوانا کرده یا بر روی آن ها خط بکشد. به نوعی دیگر قلم بردن در سند یعنی حرف یا کلمه ای از جملات یک متن با بهره گرفتن از قلم دیگری که در آن برده می شود، تغییریابد و معنی و مفهوم قبلی را نیز متفاوت سازد. این اقدام اغلب در افزایش مبالغ چکهای صادره افراد که اعداد را تغییر می‌دهند مشهود می‌باشد.

۲-۱۵-۲-۵ الصاق

در لغت الصاق به معنی ضم نمودن و چسباندن دو چیز به یکدیگر می‌باشد و در جعل از طریق الصاق لزوماً نوشته ای باید به نوشته دیگر الصاق گردد و ملصق نمودن قطعات یک نوشته جعل نمی باشد. ‌بنابرین‏ اگر طلبکاری سند طلب را پس از دریافت طلب خود در حضور بدهکار پاره نماید و سپس قطعات پاره شده را جمع‌ آوری نماید و به هم الصاق نماید مرتکب جعل نشده است، گرچه هرگاه بواسطه سند مذکور در مقام مطالبه برآید ممکن است تحت عنوان شروع به کلاهبرداری تعقیب گردد(سلیمان پور، محمد، ص۶۴).

۲-۱۵-۲-۶محو

محو نمودن، پاک نمودن کلمه یا کلماتی با وسایل شیمیایی و نظایر آن به غیر از خراشیدن و تراشیدن می‌باشد. منظور از محو کردن یعنی از بین بردن کلمات با جمله یا جتی متن یک سندی می‌باشد که بهر طریق ممکن است باعث ابطال سند و یا تغییر اهداف سند را به همرا داشته باشد. پاک کردن بخش هایی از نوشته با وسایلی مثل مداد پاک کن، لاک غلط گیر، آب، مواد شیمیایی و نظایر آن ها است. اگر فردی از طریق سوزاندن یا اتلاف کل سند بخواهد سندی را از بین ببرد قطعا جعل محسوب نمی شود بسته ‌به این که آیا سند مذکور دولتییا غیره دولتی است مشمول یکی از مواد۹۰۷ و ۹۰۸ قانون جدید مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ خواهد شد. که این مواد در حالت اول مجازاتدو تا ده سال و در حالت دوم که فردی به وسیله قیچییا بریدن قسمتی از سند را حذف کند به مجازات دو ماه تا دو سال حبس محکوم می شود.

۲-۱۵-۲-۷ اثبات

واژ ه اثبات متضاد واژه ابطال و به معنی از حالت بطلان خارج کردن سند یا نوشته است. مثل این که مهر”باطل شد” از روی گذرنامه یا شناسنامه پاک شود یا خطی که به علامت بطلان یک نوشته بر روی آن کشیده شده است امحا گردد. در صورتی که سند بر اساس طی فرایند معمولی خود از حیث انتفاع خارج شده باشد لکن مجددا با ‌بهره‌گیری از امکانات در اختیار جاعل به صورت اولیه و قابل استفاده تبدیل شود معنای اثبات را دارا می‌گردد این اقدام در خصوص چک پولهایی متصور است که پس از ارائه دارنده آن به بانک و دریافت وجه مربوطه باطل شده و در اختیار بایگانی اسناد بانک قرار می‌گیرد لکن در صورت سواستفاده احتمالی و تکمیل محلهای سوراخ شده چک پول پاک نمودن اثرات اقدام بانکی روی آن مجددأ به جریان بیافتد که این اقدام را اثبات گویند.

۲-۱۵-۲-۸ سیاه کردن

منظور از سیاه کردن سند یا ناخونا کردن بخش هایی از آن با وسایلی مثل جوهر، مرکب، رنگ و نظایر آن ‌ها است. از بین بردن کلمه یا جمله یا متن یک سند رابا استفاده از کثیف کردن آن توسط جوهر مرکب قلم و یا هر چیز دیگری بصورتی که سیاه شود و دیگر قابلیت رویت نداشته باشد را شامل می‌گردد و این باید باعث شود تا معنای اصلی جمله و مفاد سند درک شده و صاحب آن متضرر گردد. سیاه کردن نوشته وقتی جعل است که ماده رنگی به گونه ای کلمه یا کلمات را بپوشاند که شناخت آن کلمه یا کلمات امکان پذیر نباشد. والا هرگاه با وجود سیاهکردن کلمات سیاه شده قابل خواندن باشد عمل ارتکابی جعل نبوده و هرگاه سیاه نمودن منجر به سیاه شدن کل سند شود عمل ارتکابی جرم تخریب و اتلاف اسناد محسوب می‌گردد.

۲-۱۵-۲-۹ تقدیم یا تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی آن