فصل سوم روش تحقیق

۳-۱ مقدمه

انتخاب و استفاده از روش پژوهش مناسب در فرایند پژوهش و معرفی کامل آن به مخاطبان پژوهش، نقش اساسی در پژوهش، اعتبار و روایی پژوهش دارد. معرفی روش تحقیق بر تداوم استفاده از این روش در پژوهش‌های بعدی کمک نموده وزمینه ساز تکمیل ابعاد دیگر موضوع پژوهش توسط پژوهشگران دیگر خواهد بود. هدف از انتخاب روش پژوهش آن است که پژوهشگر مشخص نماید چه شیوه و روشی را ایجاد کند تا او را هر چه دقیقتر ، آسان تر و سریعتر در رسیدن به پاسخ هایی برای پرسش یا پرسش‌های پژوهش مورد نظر کمک نماید. در این فصل ابتدا روش پژوهش تشریح می‌گردد، جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری ونحوه جمع‌ آوری اطلاعات و فرایند جمع‌ آوری داده ها بیان می‌گردد، در نهایت روش های آماری تجزیه و تحلیل داده ها توضیح داده می شود.

۳-۲ روش تحقیق

روش تحقیق حاضر پیمایشی می‌باشد.

تحقیق پیمایش عبارت است از اجرای پرسشنامه‌ها روی نمونه ای ازپاسخگویانی که از میان جمعیتی انتخاب می‌شوند.

پیمایش یک تحقیق کمی است زیرا سؤالات مشخص و کاملاً تعریف شده ای را مشخص می‌کند، اطلاعات کمّی را از نمونه تحقیق جمع‌ آوری می‌کند، با روش های آماری به تجزیه و تحلیل این اطلاعات می‌پردازد و تحقیقخود را به صورتی کاملاً عینی و به اصطلاح، غیرسوگیرانه اجرا می‌کند.

۳-۲-۱ مراحل روش پیمایش

در ذیل مراحل روش تحقیق پیمایشی بیان شده است.

• • شناسایی و درک نیازهای اطلاعاتی

• • به کارگیری ابزارهای مناسب جهت اندازه‌گیری

• • گردآوری داده ها

• • داده‌پردازی

• تدوین و ارائه گزارش

۳-۲-۲ نقاط ضعف

نقاط ضعف روش تحقیق پیمایشی در ذیل بیان شده است.

• • ناتوانی در درک ابعاد معنادار کنش اجتماعی انسان

• • نکاویدن عمق مسائل مورد بررسی

• • ابتنا بر روش‌ جبری پوزیتویستی

• • عدم خلاقیت

• • افراط در بیان آماری

• سوء استفاده سیاسی

۳-۳ جامعه آماری

جامعه آماری پژوهش در بعد کمی شامل کلیه کارشناسان سازمان امور مالیاتی شهر تهران (N=200) و روش نمونه گیری با بهره گرفتن از جدول مورگان تعداد ۱۳۱نفر تخمین زده شده است.

اما در بعد کیفی با بهره گرفتن از روش نمونه گیری گلوله برفی تعداد نمونه ها شناساسیی شده و جمع‌ آوری داده ها تا زمانی که به اشباع تئوریک برسیم ادامه خواهد داشت. این اشباع در بعضی پژوهش ها تا ۵ نفر و در بعضی تا بیش از ۳۰ نفر حاصل خواهد شد و این بنا به مفهوم و ماهیت پزوش متفاوت خواهد بود. لذا در حال حاضر عدد دقیقی را در این حیطه (تا زمان جمع‌ آوری مصاحبه ها) نمی توان ارائه داد.

۳-۳-۱ نمونه گیری گلوله برفی^[۳۶]

در این نمونه‌گیری، محقق یک عضو از جامعه را شناسایی می‌کند و کار مشاهده آماری را ‌در مورد وی انجام می‌دهد سپس از وی می‌پرسد تا شخص دیگری را که مناسب مطالعه است به وی معرفی نماید. این نمونه‌گیری زمانی مناسب است که شناسایی اعضا یک جامعه خاص بسیار مشکل است. به عنوان مثال برای انجام تحقیقی ‌در مورد مهاجران ایرانی در یونان. پس از اینکه یک ایرانی را شناسایی کردیم و با وی مصاحبه نمودیم، می‌توانیم از وی بخواهیم ایرانی دیگری را به ما معرفی نماید.

نمونه گیری گلوله برفی یکی از انواع نمونه گیری های غیر احتمالی است و زمانی که یافتن محل اعضای یک جمعیت ویژه همچون افراد بی خانمان، کارگران مهاجر، مهاجران غیر قانونی، دشوار باشد بهتر است از این نوع نمونه گیری استفاده شود. در این روش محل معدودی از جمعیت هدف را پیدا می‌کنیم و سپس از آنان می‌خواهیم که اگر اطلاعات لازم را درباره محل اعضای دیگر آن جمعیت دارند در اختیار ما قرار دهند. لذا این روش به فرایند جمع‌ آوری اطلاعات اطلاق می شود که طی آن با یافتن یک آزمودنی، او آزمودنی های دیگر را به ما معرفی می‌کند ( ببی، جلد اول، ۱۳۸۱: ۴۰۶).

۳-۴ روش گرد آوری اطلاعات

یکى از روش‌هاى بسیار متداول در گرد‌آورى اطلاعات میدانى روش پرسشنامه‌اى است که امر گرد‌آورى اطلاعات را در سطح وسیع، امکان‌پذیر مى‌سازد. در تحقیقات توصیفى و نیز تحقیقاتى که از گسترهٔ جغرافیایى زیادى برخوردار باشد یا افراد جامعهٔ آمارى و نمونهٔ آن زیاد باشند، معمولاً از روش پرسشنامه‌اى استفاده مى‌شود. روش پرسشنامه‌اى محتاج پیش‌بینى‌ها و برنامه‌ریزى‌ها و تدارک امکانات و نیروى انسانى قابل ملاحظه‌اى است که محقق باید از وجود آن ها اطمینان خاطر داشته باشد.

در روش پرسشنامه‌اى عوامل و عناصر متعددى دخالت دارند که از طریق کارکرد هماهنگ آن ها محقق مى‌تواند اطلاعات مورد نیاز خود را گردآ‌ورى نماید. این عناصر عبارتند از:

• • ابزار گردآوری اطلاعات یا پرسشنامه

• • برنامه‌ریزی و اجرای پرسشنامه

• • پاسخگویان

• عوامل اجرای پرسشنامه

۳-۵ تصمیم گیری چند معیاره

در دنیای امروز اغلب مسایلی که برای تصمیم ­گیری به مدیران عرضه می­ شود؛ دارای ابعاد متنوعی است و با چند معیار فرموله می‌گردد. به عبارت دیگر اکثر تصمیم ­گیری­های مدیران تحت تأثیر عوامل مختلف کمی و کیفی قرار دارد که اغلب این عوامل با یکدیگر در تعارض هستند و آنان سعی ‌می‌کنند که بین چندین گزینه موجود بهترین گزینه را انتخاب کنند. اشتباه و عدم دقت در تصمیم ­گیری مستلزم پرداخت هزینه خطاست. هر چه قدرت و اختیارات مدیریت بیشتر باشد؛ هزینه تصمیم غلط نیز بالاتر خواهد بود.( قدسی پور، ح.، (۱۳۸۱).)

به دلیل اینکه هر کدام از این روش­ها با رویکرد و مفروضات خاص خود به مدل­سازی و حل مسئله می‌پردازند؛ ‌بنابرین‏ در شرایط مختلف هر یک دارای مجموعه جواب­های متفاوت خواهند بود[۴]. همچنین یکی از مفروضات اساسی، معتبر بودن وزن­های مربوط به شاخص­ های مورد استفاده در تکنیک­های مورد اشاره است. در یک دیدگاه کلی، روش­هایی که برای تعیین وزن استفاده می­شوند؛ روش­های عینی و ذهنی هستند. بدیهی است تغییر در نتایج حاصل از محاسبه وزن­ها، عملکرد تکنیک­های مورد اشاره را در دست­یابی به گزینه برتر تحت تأثیر قرار خواهد داد؛ ‌بنابرین‏ در چنین شرایطی وجود یک معیار تجربی یا علمی که قادر باشد اعتبار وزن‌های حاصل و نیز صائب بودن جواب­های حاصل را از اجرای این تکنیک­ها سنجش نماید؛ بیش از پیش اهمیت می­یابد. در این خصوص در تحقیقات قبلی به معیارهایی نظیر همبستگی آماری رتبه گزینه­ ها، اتفاق نظر اهل فن و غیره پرداخته شده است(زارعی، ع.، (۱۳۷۹).). اما در مطالعه حاضر تلاش شده تا این مقایسات تطبیقی را حول محور آزمون ناپارامتریک به انجام رسانیم.